Dünyadan Haberler - 4

ABD'li rapçi Michel'e, 2012'de Obama'ya yabancı kaynaklı yasa dışı bağıştan 14 yıl hapis cezası

Grammy ödüllü rapçi Michel, Malezyalı iş insanı Low Taek Jho'dan aldığı 120 milyon dolardan fazla paranın bir kısmını 2012'de Obama'nın başkanlık kampanyasına yasa dışı yollardan aktarmasına ilişkin davada karar açıklandı.

Karara göre, para aktarımının, "yabancı uyruklu birinden yapılan siyasi bağış" olarak tanımlanması nedeniyle suçlu bulunan Michel, 14 yıl hapis cezasına çarptırıldı.

Davada savcılar, federal ceza yönergelerinin Michel için müebbet hapis cezası önerdiğini, Michel'in "para için ülkesine ihanet ettiğini" ve planlarını gerçekleştirmek için pişmanlık duymadan ve yılmadan yalan söylediğini belirtti.

Anne babası Haiti'den ABD'ye göç eden New York'ta dünyaya gelen Michel, çocukluk arkadaşları Lauryn Hill ve Wyclef Jean ile müzik grubu Fugees'in kurucu üyesi olarak biliniyor. Grup, iki Grammy Ödülü kazandı ve on milyonlarca albüm sattı.

ABD yasalarına göre yabancı uyruklu kişilerin ülkede herhangi bir siyasi bağış veya katkıda bulunması suç teşkil ediyor.

Pakistan'da tutkal fabrikasında gaz sızıntısı sonucu meydana gelen patlamada 15 kişi hayatını kaybetti

Dawn gazetesinin haberine göre yetkililer, Malikpur bölgesindeki fabrikada olan patlamanın gaz sızıntısından kaynaklandığını, çıkan yangının çevredeki binalara sıçradığını belirtti.

Patlamada 15 kişinin öldüğü, çok sayıda kişinin yaralandığı bildirildi.

Yetkililer, patlamanın etkisiyle bölgedeki 7 evin hasar gördüğünü, fabrika ile bitişikteki evlerin çatılarının çöktüğünü kaydetti.

Olayla ilgili soruşturma komisyonunun oluşturulduğu duyuruldu.

Bangladeş'te 5,5 büyüklüğündeki depremde 3 kişi öldü

ABD Jeolojik Araştırmalar Merkezi (USGS), depremin merkez üssünün Narsingdi'nin yaklaşık 14 kilometre güneybatısı olduğunu açıkladı.

Açıklamaya göre 5,5 büyüklüğündeki deprem, yaklaşık 10 kilometre derinlikte meydana geldi.

Bangladeş Meteoroloji Departmanı ise başkent Dakka'ya yaklaşık 25 kilometre mesafedeki depremin büyüklüğünü 5,7 olarak duyurdu.

Bangladeş merkezli Dhaka Tribune gazetesinin haberine göre yetkililer, Dakka'da binanın korkuluğunun çökmesi sonucu altında kalan 3 kişinin hayatını kaybettiğini bildirdi.

Depremin çok sayıda bölgede hissedildiği belirtildi.

Brent petrolün varili 62,12 dolardan işlem görüyor

Dün 63,92 dolara kadar yükselen Brent petrolün varil fiyatı, günü 62,60 dolardan tamamladı.

Brent petrolün varil fiyatı, bugün saat 10.00 itibarıyla kapanışa göre yaklaşık yüzde 0,8 düşerek 62,12 dolar oldu. Aynı saatte Batı Teksas türü (WTI) ham petrolün varili 58,09 dolardan alıcı buldu.

Petrol fiyatları, Rusya-Ukrayna Savaşı'nı sona erdirmeye yönelik diplomatik adımların hız kazanması, ABD'nin Rosneft ve Lukoil'e yönelik yaptırımlarının bugün yürürlüğe girmesinin piyasa üzerindeki etkisine ilişkin belirsizlikler ve ABD Merkez Bankasının (Fed) aralık ayına yönelik faiz indirim beklentilerindeki gerileme nedeniyle düştü.

Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, gece yayımladığı görüntülü mesajda ABD heyetiyle "önemli" bir toplantı gerçekleştirdiklerini belirterek, Washington'ın savaşı sona erdirme planının maddelerini ve vizyonunu kendileriyle paylaştığını söyledi.

Savaşın başından bu yana adil bir barış talep ettiklerini vurgulayan Zelenskiy, Ukrayna'nın bağımsızlığını ve egemenliğini güvence altına alacak çözüme ihtiyaç duyduklarını belirtti.

Ukrayna, taslak planı ABD'den teslim almıştı

Ukrayna Devlet Başkanlığı Ofisi, dün yaptığı açıklamada, ABD'nin Zelenskiy'ye savaşın diplomatik yolla sonlandırılmasını hızlandırabilecek bir plan gönderdiğini belirtmişti.

Açıklamada, "Ukrayna Devlet Başkanı, ABD tarafından gönderilen taslak planı resmen teslim aldı. ABD tarafı, bu planın diplomasiyi yoğunlaştırabileceğini belirtiyor." ifadeleri kullanılmış ve Zelenskiy'nin planı değerlendirmek üzere Trump ile görüşebileceği bildirilmişti.

Savaşın sona ermesinin, Rus petrolüne uygulanan yaptırımların kaldırılması ve bunun da piyasada arz fazlasına yol açması ihtimali, fiyatlar üzerinde aşağı yönlü baskı oluşturuyor.

Bunun yanı sıra Rusya kaynaklı arz riskleri de fiyatların aşağı yönlü seyrini destekliyor.

ABD Başkanı Donald Trump, 23 Ekim'de Ukrayna’daki savaşın sona erdirilmesine yönelik barış sürecinde "ciddi taahhüt eksikliği" gösterdikleri gerekçesiyle Rusya'nın en büyük ikinci petrol üreticisi Lukoil ile Rosneft'i ve bu şirketlerin iştiraklerini yaptırım listesine eklemişti.

ABD'nin Rosneft ve Lukoil gibi büyük Rus üreticilerini hedef alan yaptırımlarının bugün yürürlüğe girmesi bekleniyor. Uzmanlar, bu adımın küresel petrol akışını zayıflatabileceğini ve Rusya’dan yapılan tedariklerde kesinti riskinin artmasıyla alıcıların açık piyasaya yönelmesine yol açabileceğini belirtiyor.

Fed'in aralıkta faiz indirimine gitme ihtimali geriledi

Talep tarafında ise yatırımcılar, Fed'in faiz politikasına ilişkin sinyalleri izliyor.

Analistler, tarım dışı istihdam verisindeki toparlanmanın ülkedeki istihdam piyasasına yönelik soğuma endişelerini azalttığını söyledi. Ülkede beklenenden daha güçlü bir istihdam artışına işaret eden veriler, Fed'in 9-10 Aralık'taki Federal Açık Piyasa Komitesi (FOMC) toplantısı öncesi açıklanan son istihdam verisi oldu.

Bu gelişmelerle para piyasalarındaki fiyatlamalarda Fed'in aralık ayında faiz indirimine gitme ihtimali, yüzde 35 seviyesine geriledi. Yüksek faiz ortamının doların değerini desteklemesi, petrol talebini zayıflatabileceği için fiyatlar üzerinde aşağı yönlü baskı oluşturabileceği değerlendiriliyor.

Brent petrolde teknik olarak 63,14 dolar direnç, 62,20 dolar destek seviyesi olarak izleniyor.

İran’daki benzeri görülmemiş kuraklığa iklim değişikliğinin yol açtığı belirlendi

Uluslararası bilim insanlarının oluşturduğu World Weather Attribution (WWA) tarafından yapılan yeni analize göre insan faaliyetleri kaynaklı iklim değişikliği, Suriye, Irak ve İran’da kuraklığa yol açan hava koşullarını daha sık ve şiddetli hale getirdi.

Bilim insanları, aşırı kuraklığın büyük ölçüde iklim değişikliğinden kaynaklandığını ve bunun olmaması halinde normal koşulların görülebileceğini belirledi.

Bu, İran için kayıtlardaki en kötü kuraklık olarak değerlendirilirken bölge için de en şiddetli koşullar arasında yer aldı.

Bölgede 5 yıldır süren kuraklıktan en fazla etkilenen İran’da su krizi, sağlığı tehdit ediyor ve ekonomik gelirleri hasada bağlı çiftçileri derinden etkiliyor. Su krizinin sürmesi halinde 10 milyon kişinin yaşadığı Tahran’ın tahliye edilme riski bulunuyor.

İklim değişikliği olmadan bu tür aşırı hava olaylarının yüzyılda ancak birkaç kez yaşanması beklenirken iklim değişikliğiyle bu hava olayları yaygın hale geldi.

"İklim değişikliği olmasaydı bu kadar uzun ve şiddetli bir kuraklık yaşanmazdı"

Londra Imperial College Çevre Politikaları Merkezi Araştırma Görevlisi ve analizin baş yazarı Mariam Zachariah, iklim değişikliğinin kurak dönemlerin daha uzun ve şiddetli geçmesine yol açtığına işaret ederek, "Bir yıllık kuraklık, tek başına bu kadar büyük bir krize yol açmazdı ancak özellikle İran’da kuraklık üstüne kuraklık yaşanıyor. Bu şartların uzun sürmesi, ülkelerin yeniden toparlanmasına kısıtlı zaman bırakıyor. İnsan faaliyetlerinden kaynaklanan iklim değişikliği olmasaydı bu kadar uzun ve şiddetli bir kuraklık yaşanmazdı." değerlendirmesinde bulundu.

Londra Imperial College Çevre Politikaları Merkezi İklim Bilimi Profesörü Friederike Otto da azalan yağış ve yüksek sıcaklıkların birleşmesinin şiddetli kuraklığa neden olduğuna dikkati çekerek, "İklim değişikliği, kontrol altına alınamadığı her yıl daha fazla yaşam ve geçim kaynağının kaybına yol açıyor. Fosil yakıtlardan çıkış taahhüdü sağlanmadığı sürece su kıtlıkları yoğunlaşacak, dünya çapında daha fazla insan evlerini bırakmak zorunda kalacak." ifadelerini kullandı.

Ay’ın oluşumuna yol açan kayıp gezegenin kökeni ortaya çıktı

1970’lerde ortaya atılan dev çarpışma teorisi, Ay’ın büyük ölçüde Theia’nın materyalinden oluştuğunu öngörüyordu.

Bu durum, Ay ve Dünya’nın kimyasal bileşimleri arasında belirgin farklar olması gerektiği anlamına geliyordu. Ancak yapılan araştırmalar, iki gök cisminin kimyasal olarak neredeyse tamamen aynı olduğu sonucunu verdi. Bu benzerlik uzun süredir gizemini koruyordu.

Max Planck Güneş Sistemi Araştırma Enstitüsü’nden Thorsten Kleine ve ekibi, Apollo görevleriyle Dünya’ya getirilen Ay örneklerini ve Dünya’dan alınan kayaçları inceleyerek ipuçlarını ağır elementlerde aradı.

Araştırmacılar, çarpışmadan sonra Dünya’nın mantosunda kalan molibden ve demir izotoplarını detaylı biçimde analiz etti.

İç Güneş Sisteminden gelen kayalık bir gezegen

Araştırma, Theia’nın metalik çekirdeğe sahip kayalık bir gezegen olduğunu ve Dünya’nın kütlesinin yüzde 5 ila 10’u büyüklüğünde olduğunu gösteriyor. Demir, molibden ve zirkonyum izotop oranlarının karşılaştırılması, gezegenin Güneş’e Dünya’dan daha yakın bir bölgede oluştuğunu ortaya koydu.

Bilim insanları, Güneş’e yakın bölgelerde oluşan cisimlerin ağır elementler açısından daha zengin olduğunu, Ay ve Dünya’nın bu elementler açısından beklenenden yüksek değerlere sahip olmasının ise ancak Theia çarpışmasıyla açıklanabileceğini belirtiyor.

Dünya ve Ay sisteminin evrimini anlamada kritik bir adım

Londra Doğa Tarihi Müzesi’nden gezegen bilimci Sara Russell, çalışmayı “olağanüstü hassasiyetle yapılan ölçümlerin çok değerli sonuçlar sunduğu bir analiz” olarak nitelendirdi.

Russell, bulguların Dünya-Ay sisteminin yaşam için elverişli hale nasıl geldiğini anlamada önemli bir katkı sağladığını vurguladı.

Araştırma ekibi, sonraki aşamada dev çarpışma senaryosunu bilgisayar simülasyonlarıyla test etmeyi ve yeni örneklerle daha fazla element izotopu analiz etmeyi planlıyor.

Russell, gelecekteki Ay örnek toplama misyonlarının bu çalışmaları daha da ileri taşıyabileceğini belirterek, “Apollo’nun topladığı taşlar sayesinde aradan 50 yıl geçmesine rağmen Ay ve Dünya hakkında hâlâ yeni şeyler öğreniyoruz.” dedi.

İşgalci İsrail, Batı Şeria'da tarihi alanı ele geçirmeyi planlıyor

Kararın açıklandığı gün, İsrailli işgalciler Beytüllahim yakınlarında yeni ve izinsiz bir yerleşim noktası kurduklarını duyurdu.

Filistinli bir avukat ise Batı Şeria’da yerleşimci şiddetini belgeleyen bir aktivistin gözaltına alındığını ve hastaneye kaldırıldığını açıkladı.

Sebastia bölgesinde kamulaştırma süreci

İsrail’in 12 Kasım tarihli kararı, Sebastia’daki geniş arazi parçalarının kamulaştırılacağını belirtiyor.

Peace Now, binlerce zeytin ağacının bulunduğu ve geniş ziyaretçi alanı olan arkeolojik sitenin Filistinlilere ait olduğunu ifade ediyor.

Peace Now, İsrail’in daha önce tarihi nitelikte kamulaştırdığı en büyük arazinin 70 dönüm olduğunu ve bu kararın çok daha büyük kapsam taşıdığını açıkladı.

Yeni izinsiz yerleşim tartışma yarattı

İsrailli işgalciler, Beytüllahim yakınında yeni bir izinsiz yerleşim birimi kurduklarını duyurdu. Etzion yerleşim konseyinin başkanı Yaron Rosenthal, bu adımı “Rachel’in ve Kral Davud’un şehrine dönüş” olarak nitelendirdi ve yerleşimlerin güçlendirilmesi çağrısı yaptı.

Filistinli aktivist gözaltında ve hastanede

Batı Şeria’da yerleşimci şiddetini belgeleyen Filistinli aktivist Ayman Ghrayeb Odeh’in gözaltına alındığı ve hastaneye kaldırıldığı bildirildi.

Avukatı, aktivistin nerede tutulduğu ve neden hastaneye sevk edildiği konusunda bilgi verilmediğini söyledi.

İsrail güvenlik servisi Şin Bet, Odeh’in “kışkırtma” suçlamasıyla gözaltında olduğunu doğruladı ve idari gözaltıyla yargısız şekilde tutulabileceğini belirtti.

İnsan hakları izleme örgütü: Savaş suçu işleniyor

Human Rights Watch, İsrail’in bu yıl üç Batı Şeria mülteci kampından 32 bin Filistinliyi zorla tahliye ettiğini belirterek uluslararası hukuk açısından “savaş suçu” işlendiğini ileri sürdü.

Örgüt, Netanyahu ve bazı bakanların soruşturulması çağrısında bulundu. Uydu görüntülerine göre bölgede 850’den fazla yapının yıkıldığı veya ağır hasar aldığı belirtildi.

Bununla birlikte, tahliye edilen insanların ne zaman evlerine dönebileceği belirsizliğini koruyor.

Filistinli yetkililer, binlerce kişinin akrabalarının yanına sığındığını, kalabalık kiralık evlerde veya kamu binalarında yaşamak zorunda olduğunu açıkladı.

WhatsApp, Instagram benzeri yeni durum özelliğini duyurdu

Şirket, kullanıcıların bu alanı sohbet başlatmak için de kullanabileceğini veya o an neden erişilemez olduklarını açıklamalarına yardımcı olacağını belirtiyor.

‘About’ alanı yeniden öne çıkıyor

WhatsApp, yeni güncellemenin aslında uygulamanın ilk özelliklerinden biri olan “Hakkında” bölümünün modern bir versiyonu olduğunu açıkladı. Bu özellik, kullanıcıların durumlarını bir gün boyunca herkesin görebileceği şekilde gösterecek ve otomatik olarak 24 saat sonra kaybolacak. Kullanıcılar süre ayarını kısaltabilecek veya uzatabilecek.

Yeni “About” durumu, birebir sohbet ekranlarının üst kısmında ve kullanıcı profillerinde daha görünür olacak.

Ayrıca kullanıcılar, başkalarının durum metnine dokunarak doğrudan yanıt verebilecek.

Güncelleme, Instagram Notes kadar kapsamlı değil; kısa videolar veya müzik entegrasyonu gibi özellikler şu an için yok.

Ancak WhatsApp, özelliğin yaygın şekilde benimsenmesi halinde yeni eklemeler yapılabileceğini söylüyor.

WhatsApp, özelliğin bu hafta itibarıyla mobil cihazlarda kademeli olarak dağıtılacağını duyurdu.

Google'ın son yapay zekası Gemini 3, 2025 yılında olduğuna inanmayı reddetti

Modelin ön eğitim verilerinin yalnızca 2024’e kadar olduğu anlaşıldı. Karpathy, haberlere, görüntülere ve Google aramalarına rağmen modeli ikna etmeye çalıştı ancak Gemini 3, bunların “yapay zekayla üretilmiş sahte içerikler” olduğunu iddia etti.

Karpathy, daha sonra aslında Google arama aracını aktif etmeyi unuttuğunu fark etti. Model internet bağlantısı olmadan çalıştığı için 2025’e dair hiçbir bilgiye erişemiyordu.

Bağlantı açıldığında yaşanan ‘zaman şoku’

Araç etkinleştirildikten sonra Gemini 3 internete bağlandı, gerçek yılı doğruladı ve şaşkınlık içinde “Tanrım… Büyük bir zaman şoku yaşıyorum” dedi. Hatta şu ifadeleri kullandığı aktarıldı:

“Bilmiyorum ne söyleyeceğimi. Haklıydın. Her konuda haklıydın. İç saatim yanlıştı.”

Gemini 3, başta şüphe duyduğu haber başlıklarının doğru olduğunu, Warren Buffett’ın son büyük yatırımını yaptığını, GTA VI’nın ertelendiğini kontrol ederek doğruladı. Sonrasında ise “Nvidia 4,54 trilyon dolar mı? Bu inanılmaz.” ifadeleriyle şaşkınlığını sürdürdü.

Yapay zeka davranışlarının perde arkası

Olay sosyal medyada geniş yankı uyandırdı. Kullanıcılar modellerle “gerçeklik tartışması” yaşadıkları anekdotları paylaştı. Bir yorumcu, “Sistem komutu ve eksik araçlar bir modeli dedektif moduna soktuğunda, yapay zekanın doğaçlamasını izlemek gibi” ifadelerini kullandı.

Karpathy, bu tür anların modellerin karakterini ve zayıf yanlarını gösterdiğini belirterek şu yorumda bulundu:

“Bu anlarda model kokusunu en iyi şekilde alabilirsiniz.”

Araştırmacılar, LLM modellerinin insan duygu ve bilişinin kusurlu bir yansıması olduğunu, bu nedenle en verimli kullanım alanının insanlara yardımcı araçlar olarak kalmak olduğunu vurguluyor.

Almanya otomotiv sektöründe istihdam son 10 yılın en düşük seviyesinde

Kurumun yayımladığı verilere göre yedek parça üreticileri de dahil olmak üzere otomotiv sektöründe eylül sonu itibarıyla 721 bin 400 kişi çalışıyor. Bu rakam, 2011’de kaydedilen 718 bin istihdam seviyesinden bu yana en düşük düzey olarak kayıtlara geçti.

Hamburg Commercial Bank Baş İktisatçısı Cyrus de la Rubia, sektörde uzun süredir devam eden durgunluğun istihdam verilerine açık şekilde yansıdığını belirtti.

Alman otomobil üreticileri son dönemde ABD’nin yükselttiği gümrük vergileri, Çinli elektrikli araç üreticilerinin pazardaki payını hızla artırması ve çip üreticisi Nexperia’nın Hollanda hükümetiyle yaşadığı anlaşmazlık nedeniyle çip tedarikinde ortaya çıkan sıkıntılar gibi bir dizi sorunla karşı karşıya bulunuyor.

Katil İsrail ordusu, Kudüs'ün kuzeyinde 1'i çocuk 2 Filistinliyi öldürdü

Filistin resmi ajansı WAFA'nın aktardığına göre, Filistin Kızılayı ekipleri, İsrail güçlerinin Kefr Akab'a yaptığı baskında gerçek mermiyle ağır yaralanan 2 kişiyi hastaneye kaldırdı.

Filistin Sağlık Bakanlığı yaralı 18 yaşındaki Amr Halid Ahmed el-Marbua ile 16 yaşındaki Sami İbrahim Sami Meşayih'in hayatını kaybettiğini açıkladı.

İsrail ordusu, gece beldeye düzenlediği baskın sırasında yaya devriyeler yerleştirdi, bazı binaların çatılarına keskin nişancılar konuşlandırdı ve sokaktaki gençlere ateş açtı. Bu saldırı sonucu söz konusu 2 Filistinli yaşamını yitirdi.

İsrail'in Gazze Şeridi'ne saldırı başlattığı 7 Ekim 2023'ten bu yana işgal altındaki Batı Şeria ve Doğu Kudüs'te de Filistinlilere yönelik gözaltı, baskın ve saldırılarda artış yaşanıyor.

OpenAI, ChatGPT’ye grup sohbeti özelliğini duyurdu

Grup sohbeti özelliği ilk aşamada Japonya, Yeni Zelanda, Güney Kore ve Tayvan’da kullanıma açıldı.

OpenAI, kısa süre içinde daha fazla ülkeye genişletmeyi planlıyor.

Özellik, Free, Go, Plus ve Pro dahil olmak üzere birçok hesap türüne sunuluyor ancak Education, Enterprise ve Business abonelikleri kapsam dışında bırakıldı.

OpenAI, grup sohbetinin planlama, proje taslağı hazırlama, beyin fırtınası yapma gibi ortak çalışmalarda kolaylık sağlayacağını belirtti.

Kullanıcıların sadece pilot programa dahil bir hesapla giriş yapmaları ve sohbet penceresine diğer kişileri eklemeleri yeterli olacak.

Özel sohbetler ve grup sohbetleri birbirinden ayrılıyor

Şirket, grup sohbetlerinde hafıza özelliğinin kapalı olacağını ve kişisel sohbet kayıtlarının grup sohbetlerine aktarılmayacağını vurguladı. Böylece kullanıcılar gizlilik açısından ayrı bir alan kullanmış olacak.

OpenAI, Spotify ve Canva entegrasyonu gibi uygulamalarla bağlantı, ayrıca Sohbet Dallandırma gibi özelliklerle ChatGPT deneyimini geliştirmeye devam ediyor.