Dünyadan Haberler - 4

Gazze'de bitmeyen göç çilesi: İsrail Sarı Hat'tı genişletti, Filistinliler yeniden göçe zorlanıyor

İsrail ordusu, 10 Ekim'de varılan ateşkes anlaşması kapsamında Gazze Şeridi'nde Sarı Hat'ta çekilmişti. Sarı Hat, Gazze topraklarının doğusunda yaklaşık yüzde 50'lik bir alanı kapsıyor. Ancak İsrail bunu yeterli bulmayıp sürekli bu alanı genişletiyor.

İsrail Savunma Bakanı Yisrael Katz'ın, Sarı Hat'tı ihlal edenlere ateşle karşılık verileceği konusunda uyarı niteliğinde işaretler konulacağını duyurmasının ardından pek çok yere sarı renkli bloklar yerleştirilmeye başlanmıştı.

Ordu, dün de bu sarı renkli blokları kullanarak kontrolü altındaki alanı, Gazze kentinin Şucaiyye ve Tuffah mahallelerinin içlerine doğru 300 metre kadar genişletti. Bu bölge içinde kalan Filistinli aileler ise sığındıkları çadırları ya da hasarlı evleri terk etmek zorunda kaldı.

İsrail, anlaşmayı açıkça ihlal ediyor

Gazze Belediyesi sözcüsü Hüsnü Muhenna, İsrail ordusunun "Sarı Hat" olarak bilinen bölgeyi 300 metre daha genişletmesi nedeniyle Tuffah ve Şucaiyye mahallelerindeki onlarca ailenin yeniden göç ettiğini söyledi.

İsrail'in bu hattı genişletirken top ve tüfeklerle ateş açarak çadırlarda veya yıkılmış evlerde yaşayan halkı göçe zorladığını aktaran Muhenna, bu genişlemenin, anlaşmanın açıkça ihlali anlamına geldiğini vurguladı.

Muhanna, ayrıca Şucaiyye ve Tuffah'taki göçün "geçici bir yerinden etme değil, sivilleri sistematik olarak sıkıştırma" eylemi olduğunu ve bu durumun güvenli bir bölgede olduklarını düşünen ailelerin acısını daha da artırdığını dile getirdi.

İsrail, Sarı Hat'tı genişleterek sürekli göçü dayatıyor

Şucaiyye Mahallesi'nden Ömer Irşi, evlerinin yıkılmış olduğunu, Gazze'nin kuzeyinde ve doğusunda yaşayabilecekleri yer kalmadığını, herkesin batıya göç etmek zorunda kaldığını söyledi.

Irşi, "Sarı Hat'tın yakınındaydık ve sürekli ateş açılıyordu, saldırı oluyordu ama buna da katlanıyorduk. Şimdi Sarı Hat'tı bizim yaşadığımız yerin yakınına getirdiler ve nereye gideceğimizi bilmiyoruz." dedi.

İsrail ordusu, anlaşmayı keyfine göre uyguluyor

Ebu Hasan Cerade ise "Sarı Hat ile kendilerine dayatılan hüzünlü durumu kabullenmişken İsrail ordusunun bu hüznün üstüne bir hüzün daha eklediğini" dile getirdi.

İsrail ordusunun, sarı blokları caddenin bir ucundan alarak yaklaşık 400 metre batıya doğru ilerlediğini kaydeden Cerade, "Anlaşmaya uymuyorlar. Anlaşma İsrail askerlerinin keyfine bağlı. Sarı Hat'tı canlarının istediği gibi genişletip duruyorlar. Bunu yaparken ne Trump'ı (ABD Başkanı Donald Trump) ne anlaşmayı ne de dünyayı umursuyorlar." dedi.

"Burada savaş hiçbir şekilde sona ermiş değil, önceki gün 25 kişi öldü"

Ordunun, bu uygulamalarının Filistinliler için bir risk ve aynı zamanda büyük bir meşakkat oluşturduğunu vurgulayan Cerade, şöyle konuştu:

"Bu sarı blokların burada olması İsrail ordusunun burada olduğu, insanların bu hatta yaklaşmasının yasak olduğu anlamına geliyor. Biz anlaşmaya ve Sarı Hat'ta uyuyoruz, yaklaşmıyoruz ama neden sürekli bu hattı genişletiyorlar.

Bu yer değiştirme, yüzlerce aileyi etkiliyor, bu insanların zaten evleri yok. Bu insanların hepsi eşyalarını topladı ve bölgeyi boşalttı. Burada savaş hiçbir şekilde sona ermiş değil. Gece boyunca saldırılar devam ediyor. Önceki gün 25 kişi öldü."

Almanya Dışişleri Bakanı Wadephul: Biz burada hakem değiliz ancak Ukrayna'nın avukatıyız

Belçika’nın başkenti Brüksel'de dün başlayan Avrupa Birliği (AB) Dışişleri Bakanları Toplantısı kapsamında kentte bulunan Wadephul, burada gazetecilerin sorularını yanıtladı.

Wadephul, ABD’nin Rusya-Ukrayna Savaşı'nı sonlandırmak için hazırladığı 28 maddelik planı nasıl değerlendirdiğine ilişkin soruya, "bu planı Ukrayna ve Rusya arasında acilen görüşülmesi gereken konuların bir listesi olarak gördüğü" yanıtını verdi.

Bunu nihai bir plan olarak değerlendirmediğini aktaran Wadephul, ABD’nin her iki tarafı masaya getirmeye yönelik çabalarını memnuniyetle karşıladığını ifade etti.

Ukrayna’nın bu maddeler üzerinde güçlü bir müzakere pozisyonundan konuşmasını sağlamak istediklerini vurgulayan Wadephul, şöyle devam etti:

"Hangi uzlaşmaları yapacağına karar verecek olan Ukrayna’dır. Rusya’nın aynı şekilde kendi kararlarını vereceği gibi. Biz burada hakem değiliz ancak biz Ukrayna’nın avukatıyız. Çünkü Ukrayna kendi özgürlüğünü ve Avrupa’nın özgürlüğünü savunuyor."

Wadephul, Almanya’nın tutumunun bu konuda Avrupa’nın tutumu olduğunu ve Ukrayna’yı desteklediklerini kaydetti.

UNICEF: Gazze'de ateşkese rağmen her gün 2 çocuk İsrail saldırılarında öldü

Pires, Birleşmiş Milletler (BM) Cenevre Ofisi'nin haftalık basın toplantısında değerlendirmelerde bulundu.

Ateşkese rağmen dün Gazze'nin güneyindeki Han Yunus'ta İsrail'in düzenlediği hava saldırısında bir kız çocuğunun, bir önceki gün de Gazze kentinde 7 çocuğun öldürüldüğünün bildirildiğini hatırlatan Pires, "Ateşkesin yürürlükte olduğu 11 Ekim'den bu yana, Gazze Şeridi'ndeki (İsrail'in saldırıları) çatışmayla ilgili olaylarda en az 67 çocuk öldürüldü, onlarcası da yaralandı. Bu, ateşkesin yürürlüğe girmesinden bu yana her gün ortalama 2 çocuğun öldürüldüğü anlamına geliyor." dedi.

Pires, bu rakamların sadece bir istatistik olmadığını, her birinin ailesi ve hayali olduğunu dile getirdi.

Gazzeli çocuklara acımasızca bir gerçeklik dayatıldığını kaydeden Pires, "Onlar için güvenli bir yer yok ve dünya acılarını normalleştirmeye devam edemez." diye konuştu.

Pires, UNICEF'in Gazze'de geniş çaplı müdahalede bulunduğunun ancak bunun hala yeterli olmadığının altını çizdi.

"Yardım ve gerçekten ihtiyaç duyulan destek daha hızlı ulaşsaydı çok daha fazlasını yapabilirdik." diyen Pires, özellikle çadırlarda yaşayan ve zorlu kış şartlarıyla yüzleşen yüz binlerce çocuğun olduğunu söyledi.

Pires, Gazzeli çocukların gece boyunca ısıtma, yalıtım ve battaniye olmadan üşüdüğüne dikkati çekti.

UNICEF Sözcüsü Pires, bir soru üzerine Gazze Şeridi'ndeki hava saldırılarının İsrail ordusu tarafından düzenlendiğini teyit etti.

Belçika'da Charleroi Havalimanı 26 Kasım'da yapılacak tüm uçuşları iptal etti

Charleroi Havalimanından yapılan açıklamada, 26 Kasım tarihinde Belçika genelinde grev yapılacağı, havalimanında görevli personelin de greve katılmasının beklendiği belirtildi.

Grev nedeniyle havalimanında operasyonların güvenli biçimde gerçekleştirilmesini sağlayacak sayıda personel bulunmayacağı, bu nedenle gidiş ve geliş yönlü uçuşların yapılmayacağı bildirildi.

Açıklamada, hava yolu şirketlerinin, 26 Kasım'da Charleroi üzerinden planlanan uçuşlar için seçenekleri görüşmek üzere yolcularla irtibata geçeceği ifade edildi.

Dün de Brüksel Havalimanı yönetimi benzer bir karar almıştı.

Belçika'da sendikalar, hükümetin tasarruf tedbirlerine karşı 24, 25 ve 26 Kasım tarihlerinde "Kasım Çağrısı" adı altında 3 günlük grev kararı aldı.

Sendikalar, hükümetin sosyal harcamalarda yapmayı planladığı kesintileri ve uygulayacağı kemer sıkma politikalarını sert biçimde eleştiriyor. Bu çerçevede, Belçika'da yıl içinde çok sayıda grev yapılmış, uçuşlar gerçekleştirilememiş ve hayat durma noktasına gelmişti.

Rusya: Ukrayna'da bir haftada 16 yerleşim yeri kontrolümüze geçti

Bakanlıktan, Rusya Silahlı Kuvvetlerinin 15-21 Kasım'da Ukrayna'daki eylemlerine ilişkin yazılı açıklama yapıldı.

Son bir haftada Ukrayna'da 16 yerleşim yerinin Rus ordusunca ele geçirildiği bildirilen açıklamada, şunlar kaydedildi:

"Birliklerimiz, kararlı eylemleri sonucunda Dnipropetrovsk bölgesinde Gay, Neçayevka ve Radostnoye, Zaporijya bölgesinde Yablokovo, Rovnopolye, Veseloye ve Malaya Tokmaçka, Donetsk Halk Cumhuriyeti'nde Platonovka, Novoselovka, Stavki, Maslyakovka ve Yampol, Harkiv bölgesinde de Dvureçanskoye, Tsegalnoye, Petropavlovka yerleşim yerleri ile Kupyansk kentini kurtardı."

Bakanlığın açıklamasında ayrıca, savaşın başlangıcından bu yana Ukrayna ordusuna ait 668 uçak, 283 helikopter, yaklaşık 97 bin 600'ü aşkın insansız hava aracı, 637 hava savunma füze sistemi, 26 bin 156 tank ve zırhlı araç, 1618 çok namlulu roketatar, 31 bin 452 fazla obüs ve havan topu ile 47 binden fazla özel askeri aracın imha edildiği aktarıldı.

Soykırımın yükü Gazzeli kadınların omzunda

Gazze’de iki yıla yaklaşan soykırım, dünyaya çoğunlukla yıkılmış binalar, toplu mezarlar ve açlık kuyrukları üzerinden anlatıldı. Oysa bu büyük yıkımın bir de daha sessiz ama çok daha derin bir yüzü var. Birleşmiş Milletler Kadın Birimi’nin (UN Women) son verilerine göre, Ekim 2023’ten bu yana Gazze’de 28 binden fazla kadın ve kız çocuğu şehit edildi. Bu, ortalama her saat başı bir kadın ve bir kız çocuğunun saldırılarda hayatını kaybetmesi anlamına geliyor.

BM mekanizmaları, bu tabloyu “kadınlar üzerinde orantısız bir yıkım” ve “sistematik bir imha riski” olarak tanımlıyor.

Öte yandan vahşi İsrail soykırımı sadece can alan bombalarla değil, suyu, elektriği, gıdayı ve işi ortadan kaldıran kuşatma politikalarıyla da ilerledi. Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı’nın (UNDP) hesaplamalarına göre, Filistin’de yoksulluk oranı 2024’te yüzde 74’ü aştı. 4 milyondan fazla insan yoksulluk sınırının altında yaşıyor.

Uluslararası Çalışma Örgütü (International Labour Organization – ILO), savaşın ilk yılında Filistin genelinde yaklaşık yarım milyon işin kaybedildiğini, bunun çok büyük bir kısmının Gazze kaynaklı olduğunu bildiriyor.

Bu çöküşün ortasında hayat, çoğu zaman resmi kayıtların görmediği, istatistik tablolarına yansımayan bir yerde yeniden kuruluyor. Sokaklar tanklara ve insansız hava araçlarına terk edilirken, Gazze’nin dar odalarında fırınlar yanıyor, dikiş makineleri çalışıyor, plastik poşetlere doldurulan gıda paketleri diziliyor. Bu yeni dünyanın merkezinde ise çoğunlukla kadınlar var.

Soykırım ortasında ayakta duran Gazzeli kadınlar

Gazze’de savaş öncesi dönemde de kadınlar, özellikle ev içi küçük işletmeler ve kayıt dışı işler üzerinden ekonomiye yüksek oranda katılıyordu. Çeşitli araştırmalar, kadınların tekstil, gıda işleme, el sanatları ve paketleme gibi alanlarda ev tabanlı üretimin ana taşıyıcısı olduğunu, bu sektörlerin hem aile gelirine katkı sağladığını hem de toplumsal cinsiyet temelli gelir uçurumunu kısmen daralttığını ortaya koyuyordu.

Barbar İsrail saldırılarıyla birlikte bu kırılgan yapı tamamen çöktü. Fabrikalar, atölyeler, dükkanlar ya bombalandı ya da kuşatma altında çalışamaz hale geldi. Uluslararası raporlar, Gazze’de özel sektör istihdamının neredeyse tamamen durduğunu, ücretli işlerin yerini hayatta kalmaya dönük “geçim faaliyetlerinin” aldığını kaydediyor.

Böyle bir tabloda, gelir getiren her küçük fırsat, özellikle de evden yapılabilen işler, aileler için can simidi haline geldi.

Bir yandan bombardımanlar sürerken, diğer yandan kadınlar çadırlarda ya da yıkık binaların alt katlarında kendi mikro işletmelerini kurdu. Basit fırınlarda ekmek ve tandır pidesi pişirip komşulara satanlar, dikiş makinesini enkazdan kurtarıp başörtüsü, çocuk kıyafeti, yorgan dikenler, tedarik edilebilen un, bakliyat ve konserve ile küçük gıda paketleri hazırlayanlar… Bir kısmı da sağlıkçıların yönettiği gönüllü ağların parçası olarak gazlı bez, bez maske, basit bandaj gibi tıbbi malzemelerin hazırlanmasına katkı veriyor.

Bu üretim, resmi istatistiklerde görünmüyor. Bankalarda hesabı, devletten ruhsatı, belediyeden kaydı yok. Ancak BM Kadım Birimi ve diğer BM birimlerinin sahadaki gözlemlerine göre, Gazze’de bugün ayakta kalan hanelerin önemli bir kısmı, tam da bu görünmez ev içi üretim halkaları sayesinde hayatta kalıyor.

Savaş öncesi dönemde home-office (Evden çalışma) çalışan bir terzi, bugün çadır kampında bütün bir bloğun elbise tamirini üstlenebiliyor. Ailesiyle birlikte göç etmek zorunda kalan bir kadın, artık sadece kendi çocuklarına değil, etrafındaki onlarca çocuğa da ekmek yaparak yaşamını sürdürüyor.

Toplu mutfakların, geleneksel “tekiye” aşevlerinin ve uluslararası yardımla desteklenen fırınların büyük bölümünde de, kazanların başında yine kadınlar var. Bu merkezler, hem açlıkla mücadelede son savunma hattı, hem de kadın emeğinin kolektif örgütlendiği yeni alanlar olarak öne çıkıyor.

Direnen Gazzeli kadınlar...

BM Kadın Birimi'nin yürüttüğü çalışmalar, Gazze’de krizin en ağır sonuçlarını kadınların yaşadığını ortaya koydu. Ekim 2023’ten kısa bir süre sonra yapılan ilk değerlendirme, yaklaşık yarım milyon kadın ve kız çocuğunun yerinden edildiğini ve bunların önemli bir kısmının kadın başkanlığında haneler olduğunu gösterdi.

Aynı programın verileri, bugün bir milyondan fazla kadın ve kız çocuğunun neredeyse hiç gıdaya, temiz suya, hijyen ürünlerine ve güvenli tuvaletlere erişemediğini, “felaket düzeyinde açlıkla” yüz yüze olduğunu belirtiyor.

Bu tablo, ev içi üretim ağlarının üzerine kurulduğu zemini de açıklıyor. Kadınlar, bir yandan aile için yiyecek bulmaya, su taşımaya, çocuk ve yaşlı bakımı için saatler harcamaya, çadırların içini temiz tutmaya, güvenlik tehditlerini yönetmeye çalışırken, diğer yandan da günün kalan kısmında ek gelir yaratmak için üretim yapıyor. Dünya Gıda Programı (WFP) ve BM Kadın’ın ortak çalışmalarında, kadınların çoğu zaman “en son yiyen” bireyler olduğu, çocukları ve eşleri doyurmadan sofraya oturmadıkları vurgulanıyor.

Bir başka deyişle, Gazze’de kadınlar sadece işletme sahibi, işçi ya da girişimci değil, aynı anda aşçı, su taşıyıcı, psikolog, öğretmen, hemşire ve güvenlik sorumlusu. 

Bu yeni dünyanın ortak özelliği, resmi hiçbir koruma mekanizması tarafından tanınmaması. İş kazası, hastalık, gebelik, bakım yükü… Hiçbiri için sosyal güvence yok. Yine de kadınların anlattığı hikayeler, “hiç yoktan iyidir” çizgisinin ötesine geçiyor.

Soykırımım başladığı ilk aylarında her şeyini kaybeden, bugün ise kendi imkanlarıyla kurduğu küçük fırında hem komşulara ekmek satan hem de yetimhanelere ücretsiz ürün gönderen kadınlar var. Benzer şekilde, dikiş atölyesini kaybettikten sonra çadırında küçük bir dikiş köşesi kuran ve komşu kadınlara da iş öğreten, böylece mahalle ölçeğinde bir üretim kooperatifinin çekirdeğini atan örnekler çoğalıyor.

DSÖ: 16 bin 500'den fazla Filistinli hasta, hala tıbbi tahliyeye ihtiyaç duyuyor

Peeperkorn, Birleşmiş Milletler (BM) Cenevre Ofisi'nin haftalık basın toplantısına çevrim içi katılarak değerlendirmelerde bulundu.

Gazze'de ateşkese rağmen ihtiyaçların hala çok büyük olduğunu kaydeden Peeperkorn, "Gazze'deki 36 hastanenin yalnızca yarısı kısmen işlevsel. Ateşkesten bu yana 26 sağlık hizmet noktası yeniden açıldı. 8 yeni sağlık hizmet noktası kuruldu. En az 20 bin kişinin yaşadığı tahmin edilen Gazze'nin kuzeyinde faal hastane bulunmuyor." dedi.

Peeperkorn, ateşkesin başlamasından bu yana DSÖ'nün Gazze'ye 2050 palet tıbbi malzeme getirebildiğini belirterek, Filistin Sağlık Bakanlığının 622 temel ilaç kaleminden 343'ünün şu anda sıfır stok seviyesinde olduğunu söyledi.

"13 bin 700'den fazla çocuk aşılandı"

Gazze'ye daha fazla yardımın ulaştırılması gerektiğini vurgulayan Peeperkorn, operasyonları ve malzemeleri artırabilmek için tüm sınır kapıları ve güzergahlarının açılması çağrısını yineledi.

Peeperkorn, Gazze Şeridi'ndeki telafi aşılama kampanyasının ilk turunun dün sona erdiğini belirterek, "9-20 Kasım tarihlerinde DSÖ, BM Uluslararası Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF), BM Yakın Doğu'daki Filistin Mültecileri İçin Yardım ve Bayındırlık Ajansı (UNRWA) ve ortaklarının Sağlık Bakanlığı ile işbirliği içinde yürüttüğü, Küresel Aşı ve Bağışıklama İttifakı (GAVİ) tarafından desteklenen kampanya kapsamında 13 bin 700'den fazla çocuk aşılandı." ifadelerini kullandı.

Gazze'den Ekim 2023-Kasım 2025 döneminde 8 bin 25 hastanın, 30'dan fazla ülkeye tahliyesinin gerçekleştirildiğini söyleyen Peeperkorn, hala 16 bin 500'den fazla Filistinli hastanın Gazze Şeridi dışında tıbbi tahliyeye ihtiyaç duyduğunun altını çizdi.

Avustralya, Twitch platformuna da yaş kısıtlaması getirdi

Avustralya'nın internet güvenliğinden sorumlu "eSafety" Komisyonundan ülkedeki 16 yaş altı çocuklara yönelik sosyal medya yasağına ilişkin yazılı açıklama yapıldı.

Açıklamada, Twitch'in yayın özelliklerinin, öncelikle kullanıcı etkileşimini teşvik etmek için tasarlandığı ve bu yüzden yaş kısıtlamasına tabi tutulduğu ifade edildi.

Twitch ve daha önce yaş kısıtlamasına tabi tutulan sosyal medya platformları Facebook, Instagram, Kick, Reddit, Snapchat, Threads, TikTok, X ve YouTube'un, 16 yaş altındaki Avustralyalı çocukların hesap sahibi olmasını engellemek için 10 Aralık'tan itibaren gerekli düzenlemeleri yapması bekleniyor.

Avustralya'da gerçekleştirilen düzenlemeyle teknoloji şirketleri, 16 yaş altındaki kullanıcıların mevcut hesaplarını kapatmak ve yeni hesap açılmasını engellemek için "makul adımlar atmamaları halinde" yaklaşık 50 milyon Avustralya dolarına (yaklaşık 32,5 milyon ABD doları) kadar para cezasına çarptırılabilecek.

Hindistan'da hava kalitesi 8 gündür "çok kötü" seviyesinde seyrediyor

Hindustan Times'ın haberine göre, Yeni Delhi'nin 24 saatlik ortalama Hava Kalitesi Endeksi (AQI) değeri 370 olarak ölçüldü.

Veriler, Yeni Delhi'nin hava kalitesinin 8 gün üst üste "çok kötü" kategorisinde olduğunu gösterdi.

Merkezi Kirlilik Kontrol Kurulu, hava kalitesinin pazartesi 351, salı 374 ve çarşamba günü 392 olduğunu bildirdi.

Uzmanlar, hava kirliliği durumunu "halk sağlığı acil durumu" olarak nitelendirdi.

Doktorlar, maskeler ve hava temizleyicilerin belirli bir koruma sağladığını ancak sorunu çözmek için yıl boyunca uygulanacak bir politika değişikliği gerektiğini vurguladı.

Hastanelerde solunum ve hava kirliliğine bağlantılı vakaların yüzde 10-15 oranında artış gösterdiği belirtildi.

Bir ankete göre, Yeni Delhi'deki 10 haneden 8'inde, bir ay içinde en az bir kişi hava kirliliği nedeniyle hastalandı.

ABD'nin 28 maddelik Ukrayna planı olduğu iddia edilen metnin detayları ortaya çıktı

AP, Donald Trump yönetiminin, Ukrayna'daki savaşı bitirmek amacıyla Moskova yönetimiyle hazırladığı ileri sürülen 28 maddelik planın kopyasını elde etti.

AP'nin yayımladığı taslaktaki maddeler şöyle sıralanıyor:

1. Ukrayna'nın egemenliği teyit edilecektir.

2. Rusya, Ukrayna ve Avrupa arasında kapsamlı bir saldırmazlık anlaşması imzalanacaktır. Son 30 yılın tüm belirsizlikleri çözüme ulaşmış sayılacaktır.

3. Rusya'nın komşu ülkeleri işgal etmemesi ve NATO'nun daha fazla genişlememesi beklenmektedir.

4. Küresel güvenliğin sağlanması ve işbirliği ile ileriye dönük ekonomik kalkınma fırsatlarının artırılması için tüm güvenlik sorunlarının çözülmesi ve gerilimin düşürülmesine yönelik koşulların oluşturulması amacıyla Rusya ile NATO arasında ABD'nin arabuluculuğunda diyalog kurulacaktır.

5. Ukrayna, itimat edilebilir güvenlik garantilerine kavuşacaktır.

6. Ukrayna Silahlı Kuvvetlerinin büyüklüğü 600 bin personelle sınırlandırılacaktır.

7. Ukrayna, NATO'ya katılmayacağını anayasasında belirtmeyi kabul edecek ve NATO, tüzüğüne Ukrayna'nın gelecekte üyeliğe kabul edilmeyeceğine dair bir hüküm eklemeyi kabul edecektir.

8. NATO, Ukrayna'da asker konuşlandırmamayı kabul edecektir.

9. Avrupa savaş uçakları, Polonya'da konuşlandırılacaktır.

10. ABD'nin garantisi:

- ABD, garantisi karşılığında tazminat alacaktır,

- Ukrayna, Rusya'yı işgal ederse garantisini kaybedecektir,

- Rusya, Ukrayna'yı işgal ederse kararlı ve koordineli askeri karşılığın yanı sıra tüm küresel yaptırımlar yeniden yürürlüğe girecek, yeni toprakların tanınması ve bu anlaşmanın diğer tüm avantajları iptal edilecektir,

- Ukrayna, hiçbir gerekçe olmaksızın Moskova veya St. Petersburg'a füze fırlatırsa güvenlik garantisi geçersiz sayılacaktır.

11. Ukrayna, AB üyeliğine hak kazanacak ve bu konu değerlendirilirken Avrupa pazarına kısa vadeli ayrıcalıklı erişim hakkı elde edecektir.

12. Ukrayna'nın yeniden inşası için güçlü küresel önlem paketi, bunlarla sınırlı kalmamakla birlikte aşağıdakileri içerecektir:

- Teknoloji, veri merkezleri ve yapay zeka dahil olmak üzere hızlı büyüyen sektörlere yatırım yapmak üzere Ukrayna Kalkınma Fonu'nun oluşturulması.

- ABD, Ukrayna ile işbirliği içerisinde boru hatları ve depolama tesisleri dahil olmak üzere Ukrayna'nın gaz altyapısını ortaklaşa yeniden inşa edecek, geliştirecek, modernize edecek ve işletecektir.

- Kentlerin ve yerleşim yerlerinin onarımı, yeniden inşası ve modernizasyonu için savaştan etkilenen bölgelerin rehabilitasyonu konusunda ortak çabalar.

- Altyapı geliştirme.

- Maden ve doğal kaynakların çıkarılması.

- Dünya Bankası, bu çabaları hızlandırmak için özel bir finansman paketi geliştirecektir.

13. Rusya, küresel ekonomiye yeniden entegre edilecektir:

- Yaptırımların kaldırılması, aşamalı olarak ve her bir vaka ayrı ayrı ele alınarak tartışılacak ve kararlaştırılacaktır.

- ABD, enerji, doğal kaynaklar, altyapı, yapay zeka, veri merkezleri, Arktik Bölgesi'nde nadir toprak metalleri çıkarma projeleri ve diğer karşılıklı yarar sağlayan kurumsal fırsatlar alanlarında karşılıklı kalkınma için uzun vadeli ekonomik işbirliği anlaşmasına taraf olacaktır.

- Rusya, G8'e yeniden katılmaya davet edilecektir.

14. Dondurulmuş fonlar şu şekilde kullanılacaktır:

- Dondurulmuş Rus varlıklarından 100 milyar dolar, ABD öncülüğünde Ukrayna'da yeniden inşa ve yatırım için kullanılacaktır;

- ABD, bu girişimden elde edilen karın yüzde 50'sini alacaktır. Avrupa, Ukrayna'nın yeniden inşası amacıyla kullanılabilir yatırım miktarını artırmak için 100 milyar dolar ekleyecektir. Dondurulmuş Avrupa fonları serbest bırakılacaktır. Dondurulmuş Rus fonlarının geri kalanı, belirli alanlarda ortak projelerin uygulanacağı ayrı bir ABD-Rusya yatırım aracına yatırım yapılacaktır. Bu fon, ilişkileri güçlendirmeyi ve ortak çıkarları artırmayı amaçlayarak çatışmaya geri dönmemek için güçlü bir teşvik oluşturmayı hedefleyecektir.

15. Bu anlaşmanın tüm hükümlerinin uygulanmasını teşvik etmek ve sağlamak için ABD-Rusya ortak güvenlik çalışma grubu kurulacaktır.

16. Rusya, Avrupa ve Ukrayna'ya yönelik saldırmazlık politikasını yasalara dahil edecektir.

17. ABD ve Rusya, START 1 Antlaşması da dahil olmak üzere nükleer silahların yayılmasının önlenmesi ve kontrolüne ilişkin antlaşmaların geçerlilik süresini uzatmayı kabul edecektir.

18. Ukrayna, Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması uyarınca nükleer silahsız bir devlet olmayı kabul edecektir.

19. Zaporijya Nükleer Santrali, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansının (UAEA) denetimi altında faaliyete geçecek ve üretilen elektrik, Rusya ile Ukrayna arasında eşit olarak (50:50 oranında) dağıtılacaktır.

20. Her iki ülke, farklı kültürlere karşı anlayış ve hoşgörüyü teşvik etmek ve ırkçılık ile ön yargıları ortadan kaldırmak amacıyla okullarda ve toplumda eğitim programları uygulamayı taahhüt edecektir:

- Ukrayna, dini hoşgörü ve dilsel azınlıkların korunmasına ilişkin AB kurallarını benimseyecektir.

- Her iki ülke, tüm ayrımcı tedbirleri kaldırmayı ve Ukraynalı ve Rus medya ve eğitim kurumlarının haklarını garanti etmeyi kabul edecektir.

- Tüm Nazi ideolojisi ve faaliyetleri reddedilmeli ve yasaklanmalıdır.

21. Topraklar:

- Kırım, Luhansk ve Donetsk, fiilen Rusya'ya ait olarak tanınacak, bu tanımaya ABD de dahil olacaktır.

- Herson ve Zaporijya, temas hattı boyunca dondurulacak, böylece temas hattı boyunca fiilen tanınmış olacaktır.

- Rusya, beş bölgenin dışında kontrol ettiği diğer kararlaştırılmış toprakları terk edecektir.

- Ukrayna birlikleri, Donetsk bölgesinin şu anda kontrol ettikleri bir kısmından çekilecek ve çekildikleri bölge, uluslararası düzeyde Rusya'ya ait toprak olarak tanınan tarafsız, askerden arındırılmış bir tampon bölge kabul edilecektir. Rus birlikleri, bu askerden arındırılmış bölgeye girmeyecektir.

22. İleriye yönelik toprak düzenlemelerinde anlaşmaya varılmasının ardından hem Rusya hem de Ukrayna, bu düzenlemeleri kuvvet kullanarak değiştirmeyeceklerini taahhüt edeceklerdir. Bu taahhüdün ihlali durumunda hiçbir güvenlik garantisi geçerli olmayacaktır.

23. Rusya, Ukrayna'nın Dinyester Nehri'ni ticari faaliyetler için kullanmasını engellemeyecek ve Karadeniz üzerinden tahılın serbest taşınması konusunda anlaşmalar yapılacaktır.

24. Çözümlenmemiş sorunları çözmek için insani yardım komitesi kurulacaktır:

- Kalan tüm tutuklular ve cesetler, "tamamına karşılık tamamı" esasına göre takas edilecektir.

- Çocuklar dahil olmak üzere tüm sivil tutuklular ve rehineler iade edilecektir.

- Aile birleştirme programı uygulanacaktır.

- Çatışmanın mağdurlarının acılarını hafifletmek için tedbirler alınacaktır.

25. Ukrayna'da 100 gün içinde seçimler düzenlenecektir.

26. Bu çatışmaya dahil olan tüm taraflara savaş sırasında yaptıkları eylemler için tam af sağlanacak ve ileride herhangi bir talepte bulunmamayı veya şikayeti değerlendirmemeyi kabul edeceklerdir.

27. Bu anlaşma yasal olarak bağlayıcı olacaktır. Uygulanması, Başkan Donald Trump liderliğindeki Barış Konseyi tarafından denetlenecek ve garanti altına alınacaktır. İhlaller halinde yaptırımlar uygulanacaktır.

28. Tüm taraflar bu mutabakatı onayladığında ateşkes, her iki tarafın da anlaşmanın uygulanmasına başlamak üzere kararlaştırılan noktalara çekilmelerinin hemen ardından yürürlüğe girecektir.

Ukrayna, taslak planı ABD'den teslim almıştı

Ukrayna Devlet Başkanlığı Ofisinden 20 Kasım'da yapılan yazılı açıklamada, ABD'nin Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy'ye Rusya-Ukrayna Savaşı'nı sona erdirmek için diplomasi sürecini güçlendirebilecek plan gönderdiği belirtilmişti.

Açıklamada, "Ukrayna Devlet Başkanı, ABD tarafından gönderilen taslak planı resmen teslim aldı. ABD tarafı, bu planın diplomasiyi yoğunlaştırabileceğini belirtiyor." değerlendirmesine yer verilmiş ve Zelenskiy'nin de Trump ile gelecek günlerde konuyu değerlendirmek için görüşebileceği kaydedilmişti.

ABD merkezli Axios internet sitesinin 19 Kasım'da ismi açıklanmayan ABD'li ve Ukraynalı yetkililere dayandırdığı haberde ise Ukrayna yönetiminin bu plandaki birçok noktaya itiraz ettiği öne sürülmüştü.

Kripto piyasalarında düşüş eğilimi devam ediyor

Analiz şirketi Coinmarketcap'in verilerine göre, bitcoin dahil küresel kripto para piyasasının değeri 24 saatte yaklaşık yüzde 8,3 azalarak 2 trilyon 870 milyar dolara geriledi.

Piyasa değeri bakımından en büyük kripto para birimi bitcoinin fiyatı da son 24 saatte yaklaşık yüzde 9'dan fazla düşerek Nisan 2025'ten beri en düşük seviyesini gördü.

TSİ 12.25 itibarıyla 83 bin 243 dolardan işlem gören bitcoinin haftalık değer kaybı ise yüzde 14 oldu.

Bitcoin, Nisan 2025'te ABD Başkanı Donald Trump'ın gümrük vergilerin küresel finansal piyasaları sarsmasından sonra 74 bin 400 dolara kadar düşmüştü.

Piyasa değeri bakımından ikinci sırada yer alan ethereumun fiyatı da yüzde 10'dan fazla değer kaybederek 2 bin 717 dolar seviyesine geriledi.

Analistler, faiz oranlarına ilişkin endişelerin, kaldıraçlı pozisyonların çözülmesinin, kar realizasyonlarının yatırımcıların kripto piyasalarından uzaklaşmasına neden olduğunu kaydetti.

Yatırımcıların para politikasındaki belirsizliklerin etkisi altında kaldığını da aktaran analistler, teknoloji şirketlerinin yüksek değerlemelerine ilişkin endişelerin sürmesinin kripto yatırımcılarını tedirgin ettiğini belirtti.

Geçen ay yaşanan keskin düşüşün piyasada "güven kriziyle" izlerini sürdürdüğünü belirten analistler, panik satışlarının ve düşük likiditenin keskin dalgalanmalara neden olduğunu aktardı.

Analistler, ABD Merkez Bankasının (Fed) kısa vadede para politikasını gevşeteceğine dair beklentilerin azalmasının, makroekonomik belirsizlik, kurumsal çıkışlar ve klasik kar realizasyonunun satışları tetiklediğini ifade etti.

Bitcoinin fiyatında 100 bin dolar seviyesinin altında kalıcı düşüşün yatırımcılar üzerinde psikolojik etkisi olduğunu belirten analistler, pay piyasalarında son zamanlardaki teknoloji hisselerinde yüksek değerleme ile düşüş görülmesinin yatırımcıların de risk iştahını azalttığına işaret etti.

Bu arada kripto piyasasında geçen ayın başında satış dalgası 19 milyar dolardan fazla likidasyona yol açmış ve bitcoin dahil küresel kripto para piyasasının değeri 1 trilyon dolardan fazla azalmıştı.

Kripto piyasasının küresel borsalardaki satışları takip etmesi de dikkat çekiyor. Nvidia'nın dün şaşırtıcı derecede iyi finansal rakamlar açıklamasının ardından, dünya çapında dijital para birimleri ve hisse senetleri ilk başta yükseldi, ancak kısa sürede kazançlarını kaybetti.

Öte yandan borçlanma maliyetleri yüksek olduğunda, kripto varlıklar gibi riskli varlıklar tahvil ve faiz getiren yatırımlara kıyasla daha az cazip hale geliyor.

Grok, kurucusu Elon Musk'ı “tarihin en büyük insanı” ilan etti

xAI tarafından geliştirilen Grok, Musk’ın fotoğraflarını ve spor performansını değerlendiren sorulara sıra dışı yanıtlar verdi. Bot, Musk’ın LeBron James’ten daha “bütünsel olarak fit” olduğunu, Mike Tyson’u dövüşte yenebileceğini ve 1998 NFL draft’ında Peyton Manning yerine bir numara olacağını savundu.

Yapay zekadan absürt övgüler

Rolling Stone’un aktardığına göre Grok, silinmiş bir paylaşımında, LeBron’un atletik üstünlüğünü kabul etmekle birlikte Musk’ın “80-100 saatlik çalışma tempoları nedeniyle daha dayanıklı olduğunu” söyledi. Başka bir kullanıcı Grok’a Musk’ın plaj fotoğraflarını yorumlattığında bot, Musk’ın “disiplinli oruç ve antrenmanla yağ oranını düşürdüğünü” belirtti.

Grok ayrıca Washington Post gazetecilerine Musk’ı “dünyanın bir numaralı insanı” olarak tanımladı.

Musk: manipülatif yönlendirme yapıldı

Tepkilerin ardından Musk, X üzerindeki açıklamasında bu yanıtların kasıtlı yönlendirmelerle (“adversarial prompting”) alındığını ve gerçeği yansıtmadığını söyledi.

Musk, “Bugün Grok maalesef manipülatif yönlendirmelerle bana absürt derecede olumlu şeyler söylemesi için kandırıldı” ifadelerini kullandı.

Bu tür yönlendirmeler, yapay zeka modellerindeki güvenlik açıklarını test etmek için kullanılıyor ve AI’nın yanıtlarını değiştirebiliyor.

Uzmanlar uyarıyor: Tarafsız yapay zeka yok

Cornell Tech’ten güvenlik uzmanı Alexios Mantzarlis, olayın ardından “Tarafsız bir yapay zeka diye bir şey yok” yorumunu yaptı ve bu örneğin insan etkilerinin modelleri nasıl şekillendirdiğini gösterdiğini belirtti.

Musk ise birkaç gün önce Grok için “maksimum doğruluk arayışında” açıklamasını yapmıştı.