Dünyadan Haberler - 4

İsrailli aşırı sağcı eski milletvekili: Gazze'deki her çocuk, her bebek bir düşmandır

Feiglin, Başbakan Binyamin Netanyahu'ya yakınlığıyla bilinen Kanal 14 televizyonuna yaptığı açıklamada, Gazze'nin tamamen işgal edilmesi gerektiğini dile getirdi.

Gazze'nin tamamının işgal edilmesinin ardından buralara, İsrailliler için yerleşim birimleri kurulması çağrısı yapan Feiglin, "burada tek bir Filistinli çocuğun bile kalmaması" gerektiğini savundu.

"Gazze'nin varlığına karşı savaşta olduklarını" söyleyen Feiglin, "Gazze'deki her çocuk, her bebek bir düşmandır." ifadesini kullandı.

"Şu anda (Gazze'de) süt verdiğiniz her çocuk 15 yıl sonra oğlunuzu katledecek." iddiasında bulunan Feiglin, açlıkla mücadele eden Gazze'ye insani yardım girişlerine karşı olduğunu kaydetti.

İsrail yönetimi, 18 Mart'tan başlayarak 2 ay boyunca yaklaşık 2,3 milyon Filistinlinin yaşadığı ve açlıkla mücadele eden Gazze'ye tek bir yardım tırının dahi girişine izin vermedi.

Uluslararası baskılar sonucu Tel Aviv yönetimi, 19 Mayıs'tan itibaren sınırlı sayıda yardım tırının Gazze tarafına geçişine müsaade etti.

İsrail ordusundan yapılan açıklamada, 93 yardım tırının Gazze tarafına geçtiği aktarıldı ancak Birleşmiş Milletler, sınırdan geçen yardımların henüz Filistinlilere ulaştırılmadığını belirtti.

İşgalci İsrail ordusu Batı Şeria'da 20 Filistinliyi gözaltına aldı

Filistin Esirler Cemiyeti ile Filistin Kurtuluş Örgütüne bağlı Esirler ve Serbest Bırakılanlar Heyetinden yapılan ortak açıklamada, İsrail askerlerinin işgal altındaki Batı Şeria'da baskınlarını sürdürdüğü aktarıldı.

İsrail ordusu, bu baskınlarda aralarında kadınlar ve eski tutukluların da bulunduğu 20 Filistinliyi daha gözaltına aldı.

İşgal altındaki Batı Şeria'nın kuzeyinde, İsrail ordusunun ocak sonundan bu yana Cenin ve Tulkerim kentlerine yönelik saldırılarını sürdürdüğü duyuruldu.

İsrail ordusunun saldırılarında yüzlerce kişinin gözaltına alındığı hatırlatıldı.

İsrail askerlerinin baskınlar sırasında Filistinli ailelere kötü muamelede bulunduğu, evlerine ve yaşadıkları bölgelerdeki altyapıya zarar verdiği kaydedildi.

İsrail ordusunun Filistinlilerin evlerini kışlaya çevirdiği ve bölge sakinlerini göçe zorladığı da ifade edildi.

Cenin'deki baskında 1 kişi yaralandı

Öte yandan yerel kaynaklar, İsrail ordusunun Batı Şeria'nın Cenin kentindeki Kubatiyye beldesine baskın düzenlediğini ve burada bir kişiyi yaraladığını bildirdi.

Filistin Kızılayı, genç Filistinlinin karnından vurulduğunu ve hastaneye kaldırılarak tedavi altına alındığını açıkladı.

İsrail'in Gazze Şeridi'ne saldırı başlattığı 7 Ekim 2023'ten bu yana işgal altındaki Batı Şeria ve Doğu Kudüs'te de Filistinlilere yönelik gözaltı, baskın ve saldırılarda artış yaşanıyor.

Batı Şeria ve Doğu Kudüs'te 7 Ekim 2023'ten beri İsrail askerleri ile Filistin topraklarını gasbeden İsraillilerin saldırılarında 171'i çocuk olmak üzere 969 Filistinli hayatını kaybetti.

Bu sürede 7 binden fazla Filistinli yaralandı, yaklaşık 17 bin kişi gözaltına alındı.

DSÖ, İsrail'in saldırılarının Gazze'deki sağlık sistemini kırılma noktasının ötesine taşıdığını bildirdi

Ghebreyesus, İsrail'in yoğun saldırıları ve ablukası altında bulunan Gazze'deki duruma ilişkin X'ten paylaşımda bulundu.

İsrail'in Gazze'deki yoğunlaştırılmış kara saldırıları ve yeni tahliye taleplerinin sağlık sistemini kırılma noktasının ötesine taşıdığına işaret eden Ghebreyesus, Endonezya Hastanesi, Kemal Advan Hastanesi, El-Avde Hastanesi, 3 sağlık ocağı ve 4 sağlık noktasının 20 Mayıs'ta duyurulan tahliye bölgesinin içinde kaldığını bildirdi.

Ghebreyesus, diğer 2 hastane, 4 sağlık ocağı ve 6 sağlık noktasının ise bu alanın bir kilometre uzağında kaldığını bildirerek, "Kemal Advan Hastanesi, yakınlardaki saldırılar ve hastalar ile personel arasındaki panik nedeniyle şu anda hizmet dışı, tesiste hasta kalmadı. Erişilemeyen Endonezya Hastanesi çevresinde askerler bulunuyor. Gazze'nin kuzeyinde hizmet veren hastane olan El-Avde, güvenlik ve erişim kısıtlamaları nedeniyle bunalmış durumda ve kapanma riski altında." ifadelerini kullandı.

Gazze'nin güneyindeki Gazze-Avrupa Hastanesi ile diğer sağlık alanlarının 19 Mayıs'ta duyurulan tahliye bölgeleri içinde kaldığını belirten Ghebreyesus, Nasır Hastanesi, Aksa Şehitleri Hastanesi, 5 sağlık ocağı ve 17 sağlık noktasının bu alana yaklaşık bir kilometrelik mesafede yer aldığını bildirdi.

Ghebreyesus, "Gazze'deki sağlık tesisleri saldırıya uğramasa veya tahliye edilmeye zorlanmasa dahi buralara yönelik saldırılar ve askerlerin orada bulunması, hastaların bakıma erişimi ile DSÖ'nün hastanelere yeniden tedarik sağlamasını engelliyor. Bu durum da hastaneleri hızla işlevsiz hale getirebilir. Bu durumu birçok kez gördük, bir daha yaşanmasına izin verilmemeli. DSÖ sağlık hizmetlerinin derhal korunmasını talep ediyor. Hastaneler asla militarize edilmemeli veya hedef alınmamalı. Ateşkes sağlanmalı." ifadelerini kullandı.

Ateşkesi bozan İsrail ordusu, Gazze'yi kalıcı işgal için harekete geçti

İsrail ordusu, Gazze Şeridi'nde 19 Ocak'ta yürürlüğe giren ateşkesin ardından 18 Mart sabahı şiddetli saldırılarına yeniden başladı.

İsrail ordusunun saldırıları yeniden başlatmasından itibaren çoğunluğu yaşlı, kadın ve çocuk olmak üzere 3 bin 427 Filistinli hayatını kaybetti, 9 bin 647 kişi yaralandı.

İsrail'in Gazze Şeridi'ne 7 Ekim 2023'ten bu yana düzenlediği saldırılarda ise yaşamını yitiren Filistinlilerin sayısı 53 bin 573'e, yaralıların sayısı da 121 bin 688'e yükseldi.

İsrail ordusu, Gazze Şeridi'nde işgali genişletecek ve kalıcı hale getirecek saldırı planını uygulamaya başladı. Başbakan Binyamin Netanyahu, Gazze Şeridi’nin tamamını işgal edeceklerini duyurdu.

Plana göre, İsrail ordusu Gazze Şeridi'ni kalıcı olarak işgal edecek, Filistinliler Gazze'nin güneyindeki "toplama kamplarına" sürülecek. İsrail burada toplama kamplarında Filistinlilere, "hayatta kalacakları" kadar insani yardım verecek.

İsrailli bakanlar, Gazze Şeridi’nde sağlam kalan her şeyi yıkacaklarını ve Filistinlileri önce güneye, oradan da başka ülkelere sürmeyi planladıklarını açıkladı.

Fareler ölümcül bir bakteri yaymaya başladı

Tufts Üniversitesi liderliğinde yürütülen ve Kuzey Arizona Üniversitesi, ABD Tarım Bakanlığı (USDA) ve Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi (CDC) ile ortaklaşa gerçekleştirilen çalışmada, 2016–2022 yılları arasında Boston’un 17 farklı noktasında 328 farenin böbrek örnekleri analiz edildi.

Test edilen farelerin yüzde 18’inde Leptospira bakterisine rastlandı.

Bakteri doğrudan insan vakasına bağlandı

Araştırmacılar, 2018 yılında Boston’da bir hastada görülen leptospiroz vakasının, aynı bölgedeki fare örnekleriyle neredeyse birebir genetik benzerlik taşıdığını tespit etti. Bu bulgu, hastalığın kaynağının şehirdeki fareler olduğunu güçlü şekilde ortaya koyuyor.

Leptospiroz, genellikle fare idrarı aracılığıyla toprak, su birikintileri veya durgun sulara bulaşarak yayılıyor. İnsanlar, evcil hayvanlar ve diğer canlılar bu alanlarla temas ettiklerinde enfekte olabiliyor. Hastalık, tropikal bölgelerde yaygın olmakla birlikte, küresel ısınmayla birlikte daha serin iklimlerde de görülmeye başladı.

Farelerden alınan örneklerle yeni test yöntemi geliştirildi

Tufts Üniversitesi’nden Dr. Marieke Rosenbaum, çalışmada farelerin böbreklerinden bakteri üretmeyi başardıklarını ve bunun literatürde ilk kez kayda geçtiğini belirtti. Araştırma ekibi, özel DNA yakalama teknikleriyle Leptospira bakterisinin tüm genetik dizilimini analiz etti.

Kuzey Arizona Üniversitesi'nden Prof. Dr. Dave Wagner, geliştirilen genetik tekniklerin leptospiroz araştırmalarında yeni bir dönemin kapısını araladığını belirtti. Wagner, “Artık bakterinin şehir içindeki fare popülasyonları arasında nasıl yayıldığını detaylı biçimde izleyebiliyoruz,” dedi.

Risk altındaki gruplar ve bilinç eksikliği

Dr. Rosenbaum, her ne kadar insanlarda fare teması nadir olsa da, özellikle evsiz bireyler ya da açık alanda uyuşturucu kullanan kişiler gibi belirli grupların daha yüksek risk taşıdığını ifade etti.

Ayrıca, hastalığın belirtilerinin çoğu zaman hafif ateş veya genel rahatsızlık gibi belirtilerle sınırlı olması nedeniyle tanı ve raporlamanın yetersiz kaldığını vurguladı. Bazı vakalarda antibiyotik tedavisi, test yapılmadan hastalığı ortadan kaldırabiliyor, bu da resmi kayıtlara geçmesini engelliyor.

Şehirdeki fare hareketleri takip edildi

Araştırmada, Boston’daki fare popülasyonlarının genetik olarak birbirinden ayrıştığı ve her bölgenin yıllar içinde kendi bakteriyel suşunu taşıdığı gözlemlendi. Farelerin yaklaşık 600 metre mesafeye kadar hareket edebildikleri, yeşil alanlar ve biyolojik koridorları kullandıkları, ancak çok şeritli yolların bu geçişleri engellediği tespit edildi.

Rosenbaum, şehirlerde fareleri tamamen yok etmenin mümkün olmadığını belirterek, "Fare kontrolüne yönelik müdahalelerin, hem hayvan popülasyonları hem de hastalık yayılımı üzerindeki etkilerini daha iyi anlamamız gerekiyor" değerlendirmesinde bulundu.

Araştırma sonuçları, bilimsel çalışmalarıyla bilinen PLOS Neglected Tropical Diseases dergisinde yayımlandı. Uzmanlar, elde edilen bulguların şehirlerde hem fare kontrol politikalarının hem de halk sağlığı önlemlerinin yeniden şekillendirilmesinde önemli rol oynayacağını belirtiyor.

Uzun süre oturmak beyninizi küçültüyor olabilir

Vanderbilt Üniversitesi, Pittsburgh Üniversitesi ve Seul Ulusal Üniversitesi’nden bilim insanları tarafından yürütülen çalışmada, 50 yaş ve üzerindeki bireylerin oturma süreleri ile beyin sağlığı arasındaki ilişki incelendi.

Araştırmada, hareketsiz yaşam tarzının Alzheimer başta olmak üzere demans türleriyle ilişkilendirilebileceği belirtildi. Uzmanlar, yalnızca egzersiz yapmanın yeterli olmadığını, oturarak geçirilen sürenin de azaltılması gerektiğini vurguladı.

Beyinde küçülmeye yol açabilir

Araştırmada, yaşları 50'nin üzerinde olan 404 gönüllü birey, bir hafta boyunca takılan sensörlerle izlendi. Katılımcıların yüzde 87’si haftalık önerilen egzersiz süresi olan en az 150 dakikayı karşıladı. Ancak buna rağmen, gün içinde daha uzun süre oturanların beyin hacminde küçülme ve bilişsel gerileme belirtileri gösterdiği saptandı.

Özellikle hafıza ile ilişkili olan hipokampus bölgesinde incelme gözlendi. Bu bölge, Alzheimer hastalığında ilk etkilenen beyin alanlarından biri olarak biliniyor.

Nörolog Dr. Marissa Gogniat, “Alzheimer riskini azaltmak yalnızca egzersiz yapmakla ilgili değil. Günlük oturma süresini azaltmak da oldukça önemli,” değerlendirmesinde bulundu.

Hareketsizlikle geçen süreye dikkat çekildi

Araştırmaya göre, oturma süresi ile beyin sağlığı arasında doğrudan bir neden-sonuç ilişkisi kurulmasa da, artan hareketsizlikle birlikte yaşlanma sürecinin beyinde daha hızlı ilerlediği gözlemlendi.

Genetik olarak Alzheimer’a yatkınlığı bulunan bireylerde ise bu ilişkinin daha da güçlü olduğu tespit edildi.

Vanderbilt Üniversitesi Tıp Merkezi’nden Dr. Angela Jefferson, “Özellikle genetik risk taşıyan bireylerde gün içinde oturmaya sık sık ara verilmesi, beyin sağlığı açısından kritik öneme sahip,” ifadelerini kullandı.

Egzersiz yine de önemini koruyor

Uzmanlar, bu bulguların egzersizin önemini azaltmadığını da hatırlatıyor. Fiziksel aktivitenin hem vücut hem de zihin sağlığına olumlu katkı sunduğu, hatta az miktarda bile olsa hareketli olmanın beyni daha dirençli hale getirebileceği belirtiliyor.

Ancak araştırmacılar, gün içinde uzun süre masa başında kalan veya hareketsiz yaşam süren bireylerin, oturma sürelerini azaltmaya yönelik adımlar atmaları gerektiğini vurguluyor.

Çalışma, uluslararası saygınlığı bulunan Alzheimer’s & Dementia dergisinde yayımlandı.

Elon Musk’ın şirketlerinin itibarı düşüşte: Tesla ve SpaceX listede son sıralara geriledi

2025 yılına ait Axios Harris 100 anketinde, Tesla en itibarlı 100 marka arasında 95’inci sırada, SpaceX ise 86’ncı sırada yer aldı.

Bu şirketler, 2021 yılında sırasıyla 8’inci ve 5’inci sırada bulunuyordu. Ankete göre, Musk’ın sosyal medya platformu X de yalnızca bir sıra yükselerek 98. sıraya çıktı.

Siyasi etkiler, marka değerini olumsuz etkiliyor

Musk, son dönemde Trump yönetiminin "Kamu Harcamalarını Azaltma Girişimi"nde danışmanlık rolü üstlenmişti. Ancak söz konusu program kapsamında birçok federal ajansın bütçesinin kesilmesi ve sosyal güvenlik kurumlarının işleyişinin sekteye uğraması, kamuoyunda ciddi tepkiye neden oldu.

DOGE projesiyle ilişkili harcamalar, hem siyasi çevrelerden hem de vatandaşlardan eleştiri topladı. Ülkede bazı Tesla bayileri ve şarj istasyonlarına saldırılar düzenlendi; şirketin satışları özellikle Avrupa’da büyük düşüş yaşadı.

Teknoloji devleri yükselişte, Musk’ın şirketleri geride

Anket sonuçlarına göre, Microsoft, Apple, Nvidia ve Samsung gibi teknoloji firmaları ilk 10'da yer alırken, Musk’ın şirketlerinin sıralamadaki sert düşüşü dikkat çekti.

Konuya ilişkin Tesla ve SpaceX yetkililerinden açıklama gelmedi.

Musk siyasetten çekiliyor mu?

Musk, Nisan ayı sonunda yaptığı açıklamada, Beyaz Saray’daki rolünü haftada bir-iki günle sınırlayacağını ve siyasete ayırdığı zamanı azaltacağını duyurdu. Bu gelişme, bazı çevreler tarafından “siyasi geri çekilme” olarak yorumlandı.

Politico tarafından yapılan bir analize göre, Donald Trump da Musk’a olan ilgisini azaltmış durumda. ABD eski başkanının, Nisan başından bu yana Musk hakkında kamuoyuna açık bir paylaşımda bulunmadığı belirtiliyor.

Bir Cumhuriyetçi Parti yetkilisi, konuyla ilgili yaptığı isimsiz açıklamada, “Musk artık etkisiz. Halk onu sevmiyor. Seçmenleri parayla ikna edebileceğini sanıyor ama bu yaklaşım itici bulunuyor,” ifadelerini kullandı.

Musk, Salı günü Katar Ekonomik Forumu’nda yaptığı açıklamada, siyasi harcamalarını önemli ölçüde azaltacağını duyurdu.

Orman yangınlarında küresel kriz: Dünya genelinde İtalya büyüklüğünde alan kaybedildi

ABD’de Maryland Üniversitesi bünyesinde yürütülen ve Global Forest Watch tarafından yayımlanan analiz sonuçlarına göre, geçen yıl dünya genelinde İtalya büyüklüğünde bir ormanlık alan kaybedildi.

Brezilya Amazonu’ndan Sibirya taygalarına kadar pek çok bölge, yangın, tarım, kaçak ağaç kesimi ve madencilik faaliyetlerinden olumsuz etkilendi.

Maryland Üniversitesi Orman İzleme Laboratuvarı’nın eş direktörü Prof. Matt Hansen, elde edilen verileri “korkutucu” olarak nitelendirdi. Global Forest Watch eş direktörü Elizabeth Goldman ise, “Son 20 yılda böylesine bir tabloyla karşılaşmadık,” dedi.

Tropikal ormanlarda yangınlar başı çekiyor

En fazla biyoçeşitliliğe ve karbon yoğunluğuna sahip tropikal bölgelerde, yangınlar ilk kez orman kaybının birincil nedeni oldu. Oysa yangın, bu ekosistemlerin doğal döngüsünün bir parçası değil. Öte yandan, Kanada ve Sibirya’daki boreal ormanlarda yangınlar devam ediyor.

Brezilya, geçtiğimiz yıl tropikal bölgelerdeki toplam orman kaybının %42’sinden sorumlu oldu. Ülke genelinde 25 bin kilometrekareden fazla yağmur ormanı yok oldu. Bu miktar, önceki yıllardaki en yüksek seviyelerin dahi üzerine çıktı. Uzmanlara göre bu tablo, Amazon’daki tarihî kuraklık ve yaygın yangınlarla doğrudan ilişkili.

Bolivya, tropikal orman kaybında ikinci sıraya yükseldi. Soya, şeker kamışı ve büyükbaş hayvancılığa dayalı tarımsal genişleme politikaları nedeniyle orman kaybı, 2020’ye kıyasla yaklaşık beş kat arttı. Ülkede, geçen yıl 14 bin kilometrekareye yakın orman alanı yok oldu.

Demokratik Kongo Cumhuriyeti ve Kongo Cumhuriyeti'nde ise Congo Havzası Yağmur Ormanları, tarihinin en yüksek kayıp seviyesine ulaştı.

İklim hedefleriyle örtüşmüyor

2021 yılında İskoçya’nın Glasgow kentinde düzenlenen COP26 İklim Zirvesi'nde 140’tan fazla ülke, 2030 yılına kadar ormansızlaşmayı durdurma sözü vermişti. Ancak yeni verilere göre bu hedefe ulaşmak için 2024’ten itibaren her yıl %20 oranında kaybın azaltılması gerekiyor.

Prof. Hansen, verileri değerlendirirken, “Küresel sıcaklık artışı ormanları daha sıcak ve kuru hale getiriyor. Bu da onları yangınlara karşı daha savunmasız yapıyor. İnsan kaynaklı kıvılcımla, artık en uzak yağmur ormanları bile kontrolden çıkabilir,” dedi.

Goldman ise, yaşanan kayıpları “küresel kırmızı alarm” olarak tanımlayarak, tüm ülkelere, şirketlere ve bireylere harekete geçme çağrısı yaptı.

Umut verici gelişmeler de var

Raporda olumsuz tabloya rağmen, bazı olumlu gelişmelere de yer verildi. Endonezya ve Malezya'da birincil orman kaybının düşük kaldığı, Malezya’nın ilk kez en fazla orman kaybı yaşanan ilk 10 ülke arasından çıktığı bildirildi.

Maryland Üniversitesi’nden Prof. Peter Potapov ise uyarıda bulundu:

“2024, yangın kaynaklı orman kayıplarında en kötü yıl oldu. Bu eğilim sürerse, doğal alanlar kalıcı olarak dönüşebilir, büyük miktarda karbon salımı iklim krizini daha da derinleştirebilir.”

Yapay zeka sohbet robotları yasa dışı bilgi üretebiliyor

Prof. Dr. Lior Rokach ve Dr. Michael Fire’ın öncülüğünde hazırlanan araştırmada, yapay zeka modellerinin kolaylıkla manipüle edilerek yasa dışı içerikler üretebildiği tespit edildi.

Bilim insanları, “jailbreak” adı verilen yöntemlerle sohbet robotlarının güvenlik sınırlarının aşıldığını, böylece kullanıcı taleplerine karşı etik dışı yanıtlar verilebildiğini ifade etti.

Rapora göre, ChatGPT, Gemini ve Claude gibi büyük dil modelleri, eğitim süreçlerinde internetten elde edilen devasa miktarda veriyle besleniyor.

Her ne kadar zararlı içerikler eğitim aşamasında ayıklanmaya çalışılsa da, modeller hâlâ siber suç, kara para aklama, uyuşturucu yapımı ve bomba imalatı gibi yasa dışı konularda bilgi barındırabiliyor.

Araştırmacılar, kendi geliştirdikleri evrensel bir jailbreak yöntemiyle birçok sohbet robotunun güvenlik duvarını aştı. Sistemlerin, normalde reddetmeleri gereken sorulara kolaylıkla yanıt verdikleri görüldü.

Teknoloji firmalarına kritik çağrı

Dr. Fire, “Bu sistemlerin içinde nelerin yer aldığına tanık olmak oldukça sarsıcıydı,” ifadelerini kullanarak, çeşitli suçların adım adım nasıl işleneceğine dair bilgilerin kolaylıkla üretilebildiğini söyledi.

Prof. Rokach ise tehdidin ciddiyetine dikkat çekerek, “Daha önce sadece devlet aktörlerinin ya da organize suç örgütlerinin erişebileceği türden bilgiler, artık bir dizüstü bilgisayarı veya cep telefonu olan herkesin eline geçebilir,” dedi.

Raporda, bu tür “karanlık yapay zeka modelleri”nin açık internet ortamında "etik kuralları olmayan" sistemler olarak tanıtıldıkları ve siber suç, dolandırıcılık gibi yasa dışı faaliyetlerde kullanıma açık oldukları vurgulandı.

Uzmanlara göre teknoloji firmalarının, yapay zekâ modellerini eğitirken kullandıkları verileri daha dikkatli taramaları, zararlı içerikleri engelleyecek güçlü güvenlik duvarları kurmaları ve yasa dışı bilgilerin sistemlerden "silinmesini" sağlayacak yeni teknikler geliştirmeleri gerekiyor.

Yapay zeka güvenliği konusunda çalışan Dr. Ihsen Alouani, jailbreak saldırılarının; silah üretimi, sosyal mühendislik ve dolandırıcılık gibi alanlarda ciddi riskler barındırdığı uyarısında bulundu.

Alouani, “Şirketlerin yalnızca ön yüz güvenliğine değil, sistemsel güvenliğe yatırım yapması şart,” değerlendirmesinde bulundu.

Lancaster Üniversitesi'nden Prof. Peter Garraghan ise, büyük dil modellerinin diğer yazılım bileşenleri gibi sürekli güvenlik testlerinden geçmesi gerektiğini söyledi. Garraghan, “Gerçek güvenlik, yalnızca sorumluluk sahibi kullanım değil, sorumluluk sahibi tasarım ve uygulamayla sağlanabilir,” dedi.

OpenAI, ChatGPT’nin en güncel modeli olan “o1”in güvenlik politikalarına karşı daha dayanıklı olduğunu belirtti. Microsoft ise jailbreak girişimlerine karşı yürüttükleri çalışmaları içeren bir blog bağlantısı paylaştı.

Meta, Google ve Anthropic henüz açıklama yapmadı.

İnsanlık tarihinin kara lekesi: Çerkes Sürgünü

Tarihin en eski dönemlerinden beri yaşadıkları anayurtları Kafkasya'da eşsiz bir dil ve kültür geliştiren Çerkesler yüzyıllarca süren onurlu direnişlerine rağmen Çarlık Rusyası ile büyük devletlerin kolonyalist politikaları ve stratejik hedefleri doğrultusunda soykırıma uğradı. Anavatanlarından sürgün edildi.

Çerkesler, Kafkasların yerli halklarından biriydi. Ülkeleri Çerkesya ise Karadeniz kıyılarında bağımsız ve müreffeh bir ülkeydi.

"Ya orduya katılın ya göç edin"

Rusya’nın Karadeniz sahiline inme politikası gereği Kuzey Kafkasya’yı ele geçirme amacıyla 1556’dan itibaren başlattığı Kafkas-Rus Çarlığı savaşı 308 yıl devam etti.

Çerkesleri yok ederek Kafkas Dağları'nın iç kesimlerine ilerleyen Ruslar, teslim olan Çerkesleri ya Çarlık ordusuna katılma ya da göç etme seçeneğine zorladı.

1800'lü yıllarda Çarlık Rusya bu bölgeye doğru genişlemeye başlayarak, yerel nüfusu sistematik şekilde yok etmeye ya da yerlerinden etmeye başladı. 

Çar'ın uygulamaya soktuğu yakıp-yıkma poltikası uyarınca tüm ekinler yok edilip, hayvanlar itlaf edilince ortaya çıkan yiyecek kıtlığı, yerel halkı terk etmeye mecbur bıraktı.

1840 yılına gelindiğinde Çar'ın politikaları nedeniyle 1,5 milyon Çerkes'in hayatını kaybettiği tahmin ediliyor.

Nihai savaş ise Mayıs 1864'te yaşandı. Çerkesler, kendilerinden sayıca beş kat üstün olan Çar'ın imparatorluk güçleri karşısında yenilgiye uğradı.

Bu savaşın gerçekleştiği alana Kbaada deniyordu. Büyük Çerkes Sürgünü sonrasında Ruslar Kbaada’ya Krasnaya Polyana, yani Kızıl Çayır adını verdiler.

Bu ismin verilmesinin nedeni ise ovadan geçen nehrin Çerkes kanıyla haftalarca kırmızı akmasıydı.

Anavatana acı veda

Sona eren savaş, diğer Kafkas halkları gibi Çerkesler için de sürgün demekti.

Hayatta kalmayı başaran Çerkeslerin büyük bölümü Çar İkinci Aleksander'ın sınır dışı edilmeleri için getirilen teklifi onayladı.

Yaşlılar, kadınlar, erkekler, çocuklar... Yanlarında sadece taşıyabilecekleri kadar eşya ile Karadeniz'e bırakıldılar.

Osmanlı gemilerine sığınarak, Anadolu, Balkanlar ve Orta Doğu'ya dağıldılar.

Yol şartları, salgın hastalıklar ve açlık gibi nedenlerden yaklaşık 500 bin Çerkes hayatını kaybetti.

Sürgünün 158'inci yılında, sadece 700 bin Çerkes ana vatanında ikamet ediyor. Diasporada olan 5 milyon Çerkesden yaklaşık 3 milyonu da Türkiye'de yaşıyor. Türkiye'deki Çerkesler dünyadaki en büyük Çerkes diasporasını oluşturuyor.

"Çerkes halkını öz vatanlarından sürgün etme operasyonu"

Sürülemeyen Çerkesler ise Orta Laba ve Orta Kuban nehirleri bölgesindeki Rus Kazak köylerine yerleştirildi.

Rusya’nın çok önceden planladığı "Çerkes halkını öz vatanlarından sürgün etme operasyonu" adım adım gerçekleştirilen bir eylem olarak değerlendiriliyor.

Osmanlı topraklarına bile ulaşamadan binlerce kişinin öldüğü bu sürgün "tarihin en acı olaylarından biri" olarak nitelendiriliyor.

Her yıl çeşitli anma törenleri yapılıyor

İnsanlık tarihine kara bir leke olarak geçen Çerkes sürgünü, her yıl Türkiye’de yaşayan Çerkesler tarafından gözyaşlarıyla anılıyor.

Deniz yoluyla Samsun ve Beşiktaş'a gelerek karaya çıkanlar için anma etkinlikleri İstanbul ve Samsun'da yapılıyor.

Bir başka anma yeri de binlerce kişinin gemi kazasında hayatını kaybettiği Kefken açıkları.

Deniz kenarında "Nart ateşi" yakıp çevresinde "mezar taşı nöbeti" tutulan anma törenleri, "Sürgün Andı" okunması ile sona eriyor. 

Pakistan, okul servisine yönelik bombalı saldırıyla ilgili Hindistan'ı suçladı

Dawn gazetesinin haberine göre, Pakistan Ordusu Halkla İlişkiler Birimi (ISPR), bombalı saldırıya ilişkin yazılı açıklamada bulundu.

Açıklamada, ilk belirlemelere göre 3'ü çocuk 5 kişinin hayatını kaybettiği, çok sayıda çocuğun da yaralandığı belirtilerek, "Terörist Hindistan devleti tarafından planlanan ve Belucistan'daki vekil unsurları eliyle gerçekleştirilen bir başka korkak ve iğrenç saldırıda, öğrenci taşıyan bir otobüs hedef alınmıştır." ifadesi kullanıldı.

Söz konusu saldırının "Hindistan'ın devlet politikası olarak terörü kullanmasının bir göstergesi" olduğu kaydedilen açıklamada, "Bu menfur saldırının planlayıcıları, yardımcıları ve failleri adalet önüne çıkarılacak ve Hindistan'ın gerçek yüzü tüm dünyaya gösterilecektir." denildi.

Öte yandan Komiser Yardımcısı Yasir Iqbal Dashti, saldırıya ilişkin yaptığı açıklamada, okul servisinin, eyaletin "Sıfır Noktası" olarak bilinen bölgeye yakın alanda hedef alındığını aktardı.

Soruşturmanın sürdüğünü bildiren Dashti, ilk bulguların saldırının bir intihar saldırısı olduğunu gösterdiğini belirtti.

Pakistan İçişleri Bakanı Muhsin Nakvi de Bakanlığın X hesabından yapılan yazılı açıklamasında saldırıyı kınayarak, "Düşman, vahşet sergilemiş ve masum çocuklara saldırmıştır. Okul servisine yapılan saldırı, düşmanın ülkede istikrarsızlık yaratmak için kurduğu iğrenç bir komplodur." değerlendirmesini yaptı.

Almanya'da aşırı sağcı terör örgütüne yapılan operasyonda 5 şüpheli gözaltına alındı

Federal Başsavcılıktan yapılan açıklamada, 4 farklı eyaletteki 13 farklı meskene yapılan baskınlarda Benjamin H, Ben-Maxim H, Jerome M, Lenny M. ve Jason R'nin gözaltına alındıkları belirtildi.

Gözaltına alınanların yaşlarının 14 ila 18 arasında değiştiği ve haklarında terör örgütüne üye olmak, örgüte yardım ve yataklıkta bulunma, cinayete teşebbüs ve kundaklama suçlamalarının bulunduğu ifade edildi.

Gözaltına alınan aşırı sağcı Almanların geçen yıl kurulan "Son Savunma Dalgası" adlı terör örgütüne üye oldukları ve kendilerini "Alman ulusunu" savunmak için son çare olarak gördükleri kaydedildi.

Söz konusu kişilerin başta göçmenlere ve siyasilere karşı şiddet eylemleri organize ettikleri, mülteci yurtlarına saldırılar gerçekleştirdikleri tespit edildi.

Adalet Bakanı Stefanie Hubig, baskınlara ilişkin yaptığı yazılı açıklamada, "Federal Başsavcılık, bugün şüpheli bir aşırı sağcı terör hücresini çökertmiştir. 5 şüpheli gözaltına alınmıştır. İddialar ciddi. Şüpheli terör grubunun üyelerinin mültecilere ve siyasi muhaliflere yönelik kundaklama ve patlayıcı saldırıları planladıkları ve planlarını çeşitli vesilelerle gerçekleştirmeye çalıştıkları belirtiliyor." değerlendirmesinde bulundu.

"Esas şok edici olan gözaltına alınanların tamamının, terörist örgüt kurulduğunda reşit olmadıklarıdır. Bu endişe verici bir işarettir ve aşırı sağcı terörizmin yaş tanımadığını göstermektedir." ifadesini kullanan Hubig, özellikle gençlerin radikalleşmesine karşı koyacak bir politikaya ihtiyacın bulunduğunu kaydetti.

Katil İsrail'in Gazze'ye düzenlediği saldırılarda 21 Filistinli hayatını kaybetti

İsrail ordusu, 7 Ekim 2023'ten bu yana düzenlediği, son günlerde kara saldırılarıyla yoğunlaştırdığı saldırılarında Gazze'de sivilleri hedef almayı sürdürüyor.

Sağlık kaynaklarından alınan bilgiye göre, İsrail ordusunun Gazze genelinde hedef aldığı evlerin enkazında sivil savunma ekipleri arama kurtarma çalışmaları yapıyor.

Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Cibaliya beldesinde İsrail ordusunun hedef aldığı iki evde aralarında çocukların da bulunduğu 12 Filistinli hayatını kaybetti.

İsrail ordusunun, Gazze'nin orta kesimindeki Deyr el-Belah kentinde bombaladığı evde ise biri bebek 5 kişi yaşamını yitirdi, 10 kişi de yaralandı.

Gazze'nin güneyindeki Han Yunus kentinde İsrail ordusunun "el-Masri" ailesine ait evi hedef alması sonucu da 4 Filistinli öldü, yaralananlar ve enkaz altında kaybolanlar oldu.