Dünyadan Haberler - 3

Ay’ın oluşumuna yol açan kayıp gezegenin kökeni ortaya çıktı

1970’lerde ortaya atılan dev çarpışma teorisi, Ay’ın büyük ölçüde Theia’nın materyalinden oluştuğunu öngörüyordu.

Bu durum, Ay ve Dünya’nın kimyasal bileşimleri arasında belirgin farklar olması gerektiği anlamına geliyordu. Ancak yapılan araştırmalar, iki gök cisminin kimyasal olarak neredeyse tamamen aynı olduğu sonucunu verdi. Bu benzerlik uzun süredir gizemini koruyordu.

Max Planck Güneş Sistemi Araştırma Enstitüsü’nden Thorsten Kleine ve ekibi, Apollo görevleriyle Dünya’ya getirilen Ay örneklerini ve Dünya’dan alınan kayaçları inceleyerek ipuçlarını ağır elementlerde aradı.

Araştırmacılar, çarpışmadan sonra Dünya’nın mantosunda kalan molibden ve demir izotoplarını detaylı biçimde analiz etti.

İç Güneş Sisteminden gelen kayalık bir gezegen

Araştırma, Theia’nın metalik çekirdeğe sahip kayalık bir gezegen olduğunu ve Dünya’nın kütlesinin yüzde 5 ila 10’u büyüklüğünde olduğunu gösteriyor. Demir, molibden ve zirkonyum izotop oranlarının karşılaştırılması, gezegenin Güneş’e Dünya’dan daha yakın bir bölgede oluştuğunu ortaya koydu.

Bilim insanları, Güneş’e yakın bölgelerde oluşan cisimlerin ağır elementler açısından daha zengin olduğunu, Ay ve Dünya’nın bu elementler açısından beklenenden yüksek değerlere sahip olmasının ise ancak Theia çarpışmasıyla açıklanabileceğini belirtiyor.

Dünya ve Ay sisteminin evrimini anlamada kritik bir adım

Londra Doğa Tarihi Müzesi’nden gezegen bilimci Sara Russell, çalışmayı “olağanüstü hassasiyetle yapılan ölçümlerin çok değerli sonuçlar sunduğu bir analiz” olarak nitelendirdi.

Russell, bulguların Dünya-Ay sisteminin yaşam için elverişli hale nasıl geldiğini anlamada önemli bir katkı sağladığını vurguladı.

Araştırma ekibi, sonraki aşamada dev çarpışma senaryosunu bilgisayar simülasyonlarıyla test etmeyi ve yeni örneklerle daha fazla element izotopu analiz etmeyi planlıyor.

Russell, gelecekteki Ay örnek toplama misyonlarının bu çalışmaları daha da ileri taşıyabileceğini belirterek, “Apollo’nun topladığı taşlar sayesinde aradan 50 yıl geçmesine rağmen Ay ve Dünya hakkında hâlâ yeni şeyler öğreniyoruz.” dedi.

İşgalci İsrail, Batı Şeria'da tarihi alanı ele geçirmeyi planlıyor

Kararın açıklandığı gün, İsrailli işgalciler Beytüllahim yakınlarında yeni ve izinsiz bir yerleşim noktası kurduklarını duyurdu.

Filistinli bir avukat ise Batı Şeria’da yerleşimci şiddetini belgeleyen bir aktivistin gözaltına alındığını ve hastaneye kaldırıldığını açıkladı.

Sebastia bölgesinde kamulaştırma süreci

İsrail’in 12 Kasım tarihli kararı, Sebastia’daki geniş arazi parçalarının kamulaştırılacağını belirtiyor.

Peace Now, binlerce zeytin ağacının bulunduğu ve geniş ziyaretçi alanı olan arkeolojik sitenin Filistinlilere ait olduğunu ifade ediyor.

Peace Now, İsrail’in daha önce tarihi nitelikte kamulaştırdığı en büyük arazinin 70 dönüm olduğunu ve bu kararın çok daha büyük kapsam taşıdığını açıkladı.

Yeni izinsiz yerleşim tartışma yarattı

İsrailli işgalciler, Beytüllahim yakınında yeni bir izinsiz yerleşim birimi kurduklarını duyurdu. Etzion yerleşim konseyinin başkanı Yaron Rosenthal, bu adımı “Rachel’in ve Kral Davud’un şehrine dönüş” olarak nitelendirdi ve yerleşimlerin güçlendirilmesi çağrısı yaptı.

Filistinli aktivist gözaltında ve hastanede

Batı Şeria’da yerleşimci şiddetini belgeleyen Filistinli aktivist Ayman Ghrayeb Odeh’in gözaltına alındığı ve hastaneye kaldırıldığı bildirildi.

Avukatı, aktivistin nerede tutulduğu ve neden hastaneye sevk edildiği konusunda bilgi verilmediğini söyledi.

İsrail güvenlik servisi Şin Bet, Odeh’in “kışkırtma” suçlamasıyla gözaltında olduğunu doğruladı ve idari gözaltıyla yargısız şekilde tutulabileceğini belirtti.

İnsan hakları izleme örgütü: Savaş suçu işleniyor

Human Rights Watch, İsrail’in bu yıl üç Batı Şeria mülteci kampından 32 bin Filistinliyi zorla tahliye ettiğini belirterek uluslararası hukuk açısından “savaş suçu” işlendiğini ileri sürdü.

Örgüt, Netanyahu ve bazı bakanların soruşturulması çağrısında bulundu. Uydu görüntülerine göre bölgede 850’den fazla yapının yıkıldığı veya ağır hasar aldığı belirtildi.

Bununla birlikte, tahliye edilen insanların ne zaman evlerine dönebileceği belirsizliğini koruyor.

Filistinli yetkililer, binlerce kişinin akrabalarının yanına sığındığını, kalabalık kiralık evlerde veya kamu binalarında yaşamak zorunda olduğunu açıkladı.

WhatsApp, Instagram benzeri yeni durum özelliğini duyurdu

Şirket, kullanıcıların bu alanı sohbet başlatmak için de kullanabileceğini veya o an neden erişilemez olduklarını açıklamalarına yardımcı olacağını belirtiyor.

‘About’ alanı yeniden öne çıkıyor

WhatsApp, yeni güncellemenin aslında uygulamanın ilk özelliklerinden biri olan “Hakkında” bölümünün modern bir versiyonu olduğunu açıkladı. Bu özellik, kullanıcıların durumlarını bir gün boyunca herkesin görebileceği şekilde gösterecek ve otomatik olarak 24 saat sonra kaybolacak. Kullanıcılar süre ayarını kısaltabilecek veya uzatabilecek.

Yeni “About” durumu, birebir sohbet ekranlarının üst kısmında ve kullanıcı profillerinde daha görünür olacak.

Ayrıca kullanıcılar, başkalarının durum metnine dokunarak doğrudan yanıt verebilecek.

Güncelleme, Instagram Notes kadar kapsamlı değil; kısa videolar veya müzik entegrasyonu gibi özellikler şu an için yok.

Ancak WhatsApp, özelliğin yaygın şekilde benimsenmesi halinde yeni eklemeler yapılabileceğini söylüyor.

WhatsApp, özelliğin bu hafta itibarıyla mobil cihazlarda kademeli olarak dağıtılacağını duyurdu.

Google'ın son yapay zekası Gemini 3, 2025 yılında olduğuna inanmayı reddetti

Modelin ön eğitim verilerinin yalnızca 2024’e kadar olduğu anlaşıldı. Karpathy, haberlere, görüntülere ve Google aramalarına rağmen modeli ikna etmeye çalıştı ancak Gemini 3, bunların “yapay zekayla üretilmiş sahte içerikler” olduğunu iddia etti.

Karpathy, daha sonra aslında Google arama aracını aktif etmeyi unuttuğunu fark etti. Model internet bağlantısı olmadan çalıştığı için 2025’e dair hiçbir bilgiye erişemiyordu.

Bağlantı açıldığında yaşanan ‘zaman şoku’

Araç etkinleştirildikten sonra Gemini 3 internete bağlandı, gerçek yılı doğruladı ve şaşkınlık içinde “Tanrım… Büyük bir zaman şoku yaşıyorum” dedi. Hatta şu ifadeleri kullandığı aktarıldı:

“Bilmiyorum ne söyleyeceğimi. Haklıydın. Her konuda haklıydın. İç saatim yanlıştı.”

Gemini 3, başta şüphe duyduğu haber başlıklarının doğru olduğunu, Warren Buffett’ın son büyük yatırımını yaptığını, GTA VI’nın ertelendiğini kontrol ederek doğruladı. Sonrasında ise “Nvidia 4,54 trilyon dolar mı? Bu inanılmaz.” ifadeleriyle şaşkınlığını sürdürdü.

Yapay zeka davranışlarının perde arkası

Olay sosyal medyada geniş yankı uyandırdı. Kullanıcılar modellerle “gerçeklik tartışması” yaşadıkları anekdotları paylaştı. Bir yorumcu, “Sistem komutu ve eksik araçlar bir modeli dedektif moduna soktuğunda, yapay zekanın doğaçlamasını izlemek gibi” ifadelerini kullandı.

Karpathy, bu tür anların modellerin karakterini ve zayıf yanlarını gösterdiğini belirterek şu yorumda bulundu:

“Bu anlarda model kokusunu en iyi şekilde alabilirsiniz.”

Araştırmacılar, LLM modellerinin insan duygu ve bilişinin kusurlu bir yansıması olduğunu, bu nedenle en verimli kullanım alanının insanlara yardımcı araçlar olarak kalmak olduğunu vurguluyor.

Almanya otomotiv sektöründe istihdam son 10 yılın en düşük seviyesinde

Kurumun yayımladığı verilere göre yedek parça üreticileri de dahil olmak üzere otomotiv sektöründe eylül sonu itibarıyla 721 bin 400 kişi çalışıyor. Bu rakam, 2011’de kaydedilen 718 bin istihdam seviyesinden bu yana en düşük düzey olarak kayıtlara geçti.

Hamburg Commercial Bank Baş İktisatçısı Cyrus de la Rubia, sektörde uzun süredir devam eden durgunluğun istihdam verilerine açık şekilde yansıdığını belirtti.

Alman otomobil üreticileri son dönemde ABD’nin yükselttiği gümrük vergileri, Çinli elektrikli araç üreticilerinin pazardaki payını hızla artırması ve çip üreticisi Nexperia’nın Hollanda hükümetiyle yaşadığı anlaşmazlık nedeniyle çip tedarikinde ortaya çıkan sıkıntılar gibi bir dizi sorunla karşı karşıya bulunuyor.

Katil İsrail ordusu, Kudüs'ün kuzeyinde 1'i çocuk 2 Filistinliyi öldürdü

Filistin resmi ajansı WAFA'nın aktardığına göre, Filistin Kızılayı ekipleri, İsrail güçlerinin Kefr Akab'a yaptığı baskında gerçek mermiyle ağır yaralanan 2 kişiyi hastaneye kaldırdı.

Filistin Sağlık Bakanlığı yaralı 18 yaşındaki Amr Halid Ahmed el-Marbua ile 16 yaşındaki Sami İbrahim Sami Meşayih'in hayatını kaybettiğini açıkladı.

İsrail ordusu, gece beldeye düzenlediği baskın sırasında yaya devriyeler yerleştirdi, bazı binaların çatılarına keskin nişancılar konuşlandırdı ve sokaktaki gençlere ateş açtı. Bu saldırı sonucu söz konusu 2 Filistinli yaşamını yitirdi.

İsrail'in Gazze Şeridi'ne saldırı başlattığı 7 Ekim 2023'ten bu yana işgal altındaki Batı Şeria ve Doğu Kudüs'te de Filistinlilere yönelik gözaltı, baskın ve saldırılarda artış yaşanıyor.

OpenAI, ChatGPT’ye grup sohbeti özelliğini duyurdu

Grup sohbeti özelliği ilk aşamada Japonya, Yeni Zelanda, Güney Kore ve Tayvan’da kullanıma açıldı.

OpenAI, kısa süre içinde daha fazla ülkeye genişletmeyi planlıyor.

Özellik, Free, Go, Plus ve Pro dahil olmak üzere birçok hesap türüne sunuluyor ancak Education, Enterprise ve Business abonelikleri kapsam dışında bırakıldı.

OpenAI, grup sohbetinin planlama, proje taslağı hazırlama, beyin fırtınası yapma gibi ortak çalışmalarda kolaylık sağlayacağını belirtti.

Kullanıcıların sadece pilot programa dahil bir hesapla giriş yapmaları ve sohbet penceresine diğer kişileri eklemeleri yeterli olacak.

Özel sohbetler ve grup sohbetleri birbirinden ayrılıyor

Şirket, grup sohbetlerinde hafıza özelliğinin kapalı olacağını ve kişisel sohbet kayıtlarının grup sohbetlerine aktarılmayacağını vurguladı. Böylece kullanıcılar gizlilik açısından ayrı bir alan kullanmış olacak.

OpenAI, Spotify ve Canva entegrasyonu gibi uygulamalarla bağlantı, ayrıca Sohbet Dallandırma gibi özelliklerle ChatGPT deneyimini geliştirmeye devam ediyor.

Kolombiya, 300 yıllık gemi enkazından ilk hazineleri çıkardı

San Jose, İspanya Veraset Savaşı sırasında İngiliz Kraliyet Donanması tarafından 1708’de batırılmıştı. Gemi, o dönem Peru ve Kolombiya gibi Latin Amerika’daki İspanyol kolonilerinden alınan büyük miktarda altın, gümüş ve zümrütleri İspanya kralına götürüyordu.

Bu hazinenin günümüzdeki değerinin milyarlarca dolar olduğu tahmin ediliyor.

Milyarlarca dolarlık dava süreci

Hazinenin sahibi konusunda yoğun bir hukuki mücadele yaşanıyor. Kolombiya hükümeti, enkazı 2015’te uluslararası bilim insanlarının desteğiyle kendisinin bulduğunu savunuyor.

Ancak ABD merkezli deniz kurtarma şirketi Sea Search-Armada (SSA), geminin 1980’lerde kendileri tarafından bulunduğunu iddia ederek yaklaşık 10 milyar dolar talebiyle Daimi Tahkim Mahkemesi’nde dava açtı.

Kolombiya Kültür Bakanı Yannai Kadamani Fonrodona, yapılan kurtarma operasyonunu “tarihi bir olay” olarak nitelendirdi ve ülkenin su altı kültürel mirasını koruma kapasitesini gösterdiğini belirtti.

Kolombiya Antropoloji ve Tarih Enstitüsü Direktörü Alhena Caicedo Fernández de, bu buluntuların vatandaşlara San José’nin tarihine somut kanıtlarla yaklaşma imkânı sunduğunu söyledi.

Arkeolojik araştırmalar sürecek

Keşfedilen objeler su altı robotlarıyla çıkarıldı ve şimdi laboratuvar ortamında uzun süreli koruma işlemlerinden geçirilecek.

Eserler, 18. yüzyıl Avrupa’sının ekonomik, sosyal ve siyasi yapısına dair yeni veriler sunması amacıyla akademik çalışmalarda kullanılacak.

Tarihi kayıtlara göre San José, Flota de Tierra Firme adlı ticaret filosunun bir parçasıydı. 1707’de Peru’dan hareket eden filo İspanya’ya ulaşamadı; San Jose, ertesi yıl İngiliz kuvvetleriyle yaşanan çatışma sonrası Kolombiya açıklarında battı.

Frida Kahlo’nun otoportresi 54,7 milyon dolara satıldı: Kadın sanatçı rekoru kırıldı

Sotheby’s tarafından gerçekleşen müzayedede eser için dört dakika boyunca kıyasıya bir yarış yaşandı. Kahlo’nun yatağında uyurken tasvir edildiği tabloda, yatağın tepesinde dinamite sarılı gülümseyen bir iskelet figürü yer alıyor.

Müzayede evi, eserin yeni sahibinin kimliğini açıklamadı.

Bu satışla birlikte, Georgia O’Keeffe’nin 2014’te 44,4 milyon dolara satılan Jimson Weed/White Flower No. 1 tablosunun rekoru geride bırakıldı. Aynı zamanda Latin Amerika sanatı kategorisinde de rekor yenilenmiş oldu. Kahlo’nun 2021’de 34,9 milyon dolara satılan Diego y Yo adlı eseri, önceki rekoru elinde tutuyordu.

Kültürel tartışmalar ve kaygılar

Özel bir koleksiyona ait olan tablo, Meksika dışında kalan az sayıdaki Kahlo eserinden biri. Meksika’da bulunan kamusal ve özel koleksiyonlardaki eserler, kültürel miras niteliği taşıdığı için ülke dışına satılamıyor ve yok edilemiyor. Eser, sahibi tarafından açıklanmayan özel bir koleksiyondan geldi ve uluslararası satışa yasal olarak uygun.

Bazı sanat tarihçileri, eserin yeniden özel koleksiyonlara kapanarak kamu erişiminden uzaklaşabileceği endişesini dile getirdi. Tablo, son olarak 1990’ların sonunda sergilenmişti. New York, Londra ve Brüksel’deki yeni sergiler için şimdiden talep edildi.

Kahlo’nun yaşam mücadelesi resimlerine yansıdı

Genç yaşta geçirdiği trafik kazası nedeniyle uzun süre yatağa bağımlı kalan Kahlo, hayatının büyük bölümünü ameliyatlar ve kronik ağrılarla geçirdi. Bu süreçte yatak, onun için yaşam ile ölüm arasındaki sınırın bir metaforuna dönüştü.

Sürrealist akımın öncü isimleriyle birlikte anılsa da Kahlo bu tanımı her zaman reddetti. Ünlü sanatçı bir sözünde, “Ben hiç rüya resmetmedim. Ben kendi gerçeğimi resmettim.” ifadesini kullanmıştı.

Sotheby’s, katalog notunda eserin “uyku ile ölüm arasındaki geçirgen sınırın hayaletimsi bir yorumu” olduğunu belirtti.

New York’ta rekor haftası

Müzayede haftası New York sanat piyasasında büyük bir hareketliliğe sahne oldu. Sotheby’s salı günü modern sanat satışlarında toplam 706 milyon dolar gelir elde etti.

Bu satışlar arasında Avusturyalı ressam Gustav Klimt’in bir tablosu 236,4 milyon dolara alıcı bularak açık artırma tarihinde satılan en pahalı ikinci eser oldu. Christie’s ise aynı hafta 690 milyon dolarlık 20. yüzyıl sanat satışı gerçekleştirdi.

BM, Ukrayna'da sivil kayıplardaki artıştan endişe duyduğunu açıkladı

BM Güvenlik Konseyi, "Ukrayna'nın barış ve güvenliğinin sürdürülmesi" başlığı altında toplandı.

Toplantıda ilk konuşan BM Genel Sekreter Yardımcısı Ofisi Avrupa, Orta Asya ve Amerika Bölümü Direktörü Kayoko Gotoh, Ukrayna'da sivillerin Rusya'nın büyük çaplı artan hava saldırılarının yükünü çekmeye devam ettiğini söyledi.

Gotoh, "Ukrayna'da sivil kayıplardaki kaygı verici artıştan endişe duyuyoruz, ocak-ekim 2025 arasındaki toplam rakam, geçen yılın toplamını çoktan aştı." dedi.

Kiev'de konuşan Gotoh, 2025'in ilk on ayında sivil kayıpların 2024'ün tamamından fazla olduğunu belirterek, BM İnsan Hakları Yüksek Komiserliği (OHCHR) verilerine göre Şubat 2022'den bu yana 745'i çocuk olmak üzere 14 bin 534 sivilin yaşamını yitirdiğini ve 2 bin 375'i çocuk olmak üzere 38 bin 472 kişinin yaralandığını açıkladı.

Gotoh, Ukrayna'daki savaşın Rusya içindeki sivilleri de etkilediğini belirterek, her iki tarafa da sivillere ve sivil altyapıya yönelik saldırıları durdurmaları çağrısında bulundu.

Ukrayna'da savaşın başlamasından bu yana yaklaşık 3,7 milyon kişi yerinden edildi

BM İnsanı İşlerden Sorumlu Genel Sekreter Yardımcısı ve Acil Yardım Koordinatörü Tom Fletcher adına konuşma yapan BM İnsanı İşler Koordinasyon Ofisi (OCHA) Operasyonlar ve Savunuculuk Bölümü Direktörü Edem Wosornu da Ukrayna'daki insani duruma dikkati çekti.

Wosornu, sadece bu yıl, çoğunluğu cephe hattındaki bölgelerden olmak üzere yaklaşık 122 bin kişinin yerinden edildiğini, bunların büyük çoğunluğunun kadınlar, çocuklar ve yaşlılardan oluştuğunu söyledi.

Yerinden edilmiş insanların şu anda geçici toplu merkezlerde veya tamamlanmamış binalarda barındığını aktaran Wosornu, savaşın başlamasından bu yana ise Ukrayna'da yaklaşık 3,7 milyon kişinin yerinden edildiği ve yaklaşık 6 milyon kişinin de mülteci konumunda bulunduğu bilgisini paylaştı.

Wosornu, BM ve ortaklarının, Ukrayna'da insani yardım çabalarına devam ettiğini belirterek, bu yıl ocak ve eylül ayları arasında insani yardım için 4,2 milyondan fazla kişiye ulaştıklarını kaydetti.

İnsani yardım operasyonları finansmanının yetersizliğine de işaret eden Wosornu, 2025 kapsamında ihtiyaç duyulan 2,63 milyar doların yüzde 46'sının harcandığını bildirdi.

Venezuela: ABD, ülkemizi 51. eyalet yapmak istiyor

Başkent Caracas'ta düzenlenen Ulusal Tarih Ödülü töreninde konuşan Rodriguez, ABD'nin Karayipler bölgesindeki askeri hareketliliğine ilişkin değerlendirmelerde bulundu.

Rodriguez, Washington'un askeri yığınağını "tehdit" olarak gördüklerini belirterek, "Biz bağımsız bir cumhuriyet olmaya devam edeceğiz. Asla başka bir ülkenin eyaleti olmayacağız. Halkımız da vatanı olmayan bir avuç hainin, haydudun ve ülkeyi 51. eyalet yapmayı vadeden bir kadının (muhalif lider María Corina Machado) emirlerine asla boyun eğmeyecek." ifadelerini kullandı.

Venezuela'nın iki aydan uzun süredir "psikolojik bir savaşla" karşı karşıya olduğunu savunan Rodriguez, "Halkımız siyasi iktidarda olmadığında da sokaklarda mücadele etti, hiçbir zaman teslim olmadı. Umudunu, geleceğini terk etmedi. Halkımız teslim olmamaya kararlı ve azimlidir." diye konuştu.

Öte yandan İçişleri Bakanı Diosdado Cabello da devlet televizyonu VTV'de yaptığı açıklamada, olası bir işgal tehdidine karşı hazırlıkların sürdüğünü söyledi.

Cabello, "Sokakta birine yardım etmemiz gerekiyorsa orada olacağız, doğal ya da insan kaynaklı bir afet nedeniyle bize ihtiyaç duyuluyorsa orada olacağız, ülkemizi işgal etmenin çok kolay olduğunu düşünen biri varsa, ona karşı da orada olacağız." dedi.

Karayipler'deki hareketlilik

ABD Başkanı Donald Trump, daha önce imzaladığı kararname kapsamında, Latin Amerika kökenli uyuşturucu kartelleriyle yerinde mücadele gerekçesiyle ordunun daha fazla ve etkin kullanılması talimatını vermişti.

ABD, bu bağlamda ağustos sonlarında Venezuela açıklarına denizaltı ile savaş gemilerinden oluşan deniz gücü göndermiş, ABD Savunma Bakanı Pete Hegseth de ABD ordusunun Venezuela'da rejim değişikliği dahil operasyonlara hazır olduğunu söylemişti.

Venezuela Devlet Başkanı Maduro da buna karşılık ülkede 4,5 milyon milis gücünü seferber ettiğini ve herhangi bir saldırıyı püskürtmeye hazır olduğunu açıklamıştı.

ABD'nin Venezuela açıklarında bazı tekneleri uyuşturucu kaçakçılığı gerekçesiyle hedef almaya devam etmesi hem Venezuela yönetimi hem de uluslararası kamuoyunda eleştirilere neden olmuş, saldırıların "uluslararası hukuka aykırı olduğu" savunulmuştu.

ABD'nin, "uyuşturucu kaçakçılığıyla mücadele" gerekçesiyle gönderdiği dünyanın en büyük uçak gemisi olan USS Gerald R. Ford ve saldırı grubunun, Latin Amerika bölgesine ulaştığı belirtilmişti.

Yosun tohumları 9 ay boyunca uzay boşluğuna dayandı

Yosunlar, bitki dünyasının "tardigratları" olarak biliniyor; yani zorlu radyasyona, aşırı sıcaklıklara ve tamamen kurumaya dayanabilme yetenekleriyle ünlü. Japonya'daki Hokkaido Üniversitesi'nden biyolog Tomomichi Fujita ve ekibi, bu dayanıklılığın sınırlarını test etmek için son derece iddialı bir deney gerçekleştirdi.

Beklenti sıfırdı, sonuç şaşırttı

Yaygın olarak bilimsel model bitki olarak kullanılan Physcomitrium patens türünün tohum içeren kapsülleri, UUİ'nin dış yüzeyine bağlandı ve tam dokuz ay boyunca uzayın sert koşullarına, yani vakuma, aşırı sıcaklıklara ve kozmik radyasyona direkt maruz bırakıldı.

Dr. Tomomichi Fujita, deney öncesi beklentilerini şöyle ifade etti: "Hemen hemen sıfır hayatta kalma bekliyorduk, ancak sonuç tam tersi oldu: Sporların çoğu hayatta kaldı." Fujita, bu küçücük bitki hücrelerinin gösterdiği olağanüstü dayanıklılık karşısında şaşkına döndüklerini belirtti.

Hücresel düzeyde uzay zırhı

Deneyin sonunda Dünya'ya dönen yosun hücrelerinin yüzde 80'den fazlası başarıyla çimlenerek normal bitkilere dönüştü. Araştırmacılar, insan da dahil olmak üzere çoğu canlının uzay boşluğunda bir an bile hayatta kalamadığını hatırlatarak, bu durumun, Dünya'da evrimleşen yaşamın hücresel düzeyde uzay koşullarına dayanacak iç mekanizmalara sahip olduğuna dair çarpıcı bir kanıt sunduğunu söylüyor.

Bu dayanıklılık, yosunların yaklaşık 500 milyon yıl önce bitki krallığının denizden karasal ortama geçişindeki başarısının anahtarı olabilir. Bu öncü bitkiler, kayalardan besin çıkararak gezegenimizin kuru bölgelerine hayatın yayılmasına izin veren toprakları oluşturmuştu.

Mars ve Ay'da eko-sistem kurma hayali

Daha önce Dünya'da yapılan testler, yosunların diğer kısımlarının donma, ısı veya radyasyona birkaç hafta içinde yenik düştüğünü göstermişti. Ancak uzaya gönderilen tohumlar, tüm bu stres faktörlerine aynı anda maruz kalmasına rağmen hayatta kaldı.

Dr. Fujita, bu direncin, tohumların üreme dokularını çevreleyen ve "pasif kalkan" görevi gören çok katmanlı yapıdan kaynaklandığını düşünüyor.

Fujita, çalışmanın nihai amacının, Ay ve Mars gibi dünya dışı ortamlarda yeni eko-sistemler inşa etme yolunda bir başlangıç noktası olması umudunu dile getirdi. Yosun araştırması, başka gezegenlerde yaşamın temelini atma hayallerine bilimsel bir zemin hazırlıyor.