Dünyadan Haberler - 2

ABD'den Maduro'nun aile üyelerine yaptırım

ABD Hazine Bakanlığından yapılan açıklamada, yeni yaptırımlarla Maduro yönetimi ile Venezuela petrol sektöründe yaptırımlardan kaçanların hedef alındığı belirtildi.

Açıklamada, Maduro'nun eşi Cilia Flores'in 3 yeğeni, Maduro ile bağlantılı bir iş insanı ve Venezuela petrol sektöründe faaliyet gösteren 6 nakliye şirketinin yaptırım listesine alındığı bildirildi.

Aldatıcı ve güvenli olmayan nakliye uygulamalarında bulunduğu ve "narko-terörist rejime" finansal kaynak sağlamaya devam ettiği öne sürülen 6 geminin de yaptırım listesine eklendiği açıklamada ifade edildi.

Maduro'nun eşi Cilia Flores'in 2 yeğeninin 2015'te yüzlerce kilogram kokaini ABD'ye taşımak amacıyla bir anlaşmayı tamamlamak için bulundukları Haiti'de gözaltına alındıkları ve 2016'da uyuşturucu kaçakçılığı suçlamalarıyla hüküm giydikleri anımsatılan açıklamada, ancak Eski ABD Başkanı Joe Biden tarafından 2022'de affedildikleri belirtildi.

Açıklamada, yaptırım uygulanan üçüncü yeğenin de Venezuela'nın ulusal haznedarı ve devlet petrol şirketi PDVSA'nın başkan yardımcısı olarak görev yaptığı kaydedilerek, ilk olarak 2017'de yatırıma tabi tutulduğu ancak 2022'de listeden çıkarıldığı bildirildi. 

Suriye, 40 yıl sonra Dünya Bankası ile ilk projeyi imzaladı

Suriye Maliye Bakanı Muhammed Yaser Berniye, sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, elektrik iletim hatlarının onarımı ve güçlendirilmesini kapsayan projenin son belgesinin imzalandığını duyurdu.

Berniye, projenin kredi değil hibe kapsamında finanse edildiğini belirterek, "Bu çalışma, özellikle Enerji Bakanlığının elektrik arzını güçlendirme yönündeki çabalarına destek sağlayacak ve ülke ekonomisine katkı sunacaktır." ifadelerini kullandı.

Haziran ayında Dünya Bankası Yönetim Kurulu, Suriye'de elektrik iletim hatlarının onarımı için 146 milyon dolarlık hibe sağlanmasını onaylamıştı.

Zelenski: ABD'nin barış planıyla ilgili hala soru işaretlerimiz olan konular var

Zelenski, başkent Kiev'de yerli ve yabancı gazeteciler için düzenlediği basın toplantısında, ABD'nin, savaşı sona erdirmek için önerdiği ve üzerinde çalışmaya devam ettikleri barış planın ayrıntıları hakkında bilgi verdi.

Söz konusu planın 20 maddeye kadar kısaltıldığını ve revize edilip ABD tarafına geri gönderildiğini aktaran Zelenski, "Bu bir nihai plan değil." diye konuştu.

Ukrayna'nın toprak bütünlüğü konusunun kendileri için son derece önemli olduğunu vurgulayan Zelenski, "20 maddelik bir planla ilgili hala üzerinde soru işaretleri olan konular var. Özellikle topraklar meselesi çok hassas. Ruslar, Donbas'ın tamamını istiyor ama biz bunu elbette kabul etmiyoruz." dedi.

ABD'nin, söz konusu plana göre Donbas bölgesini bir "serbest ekonomik bölge" olarak değerlendirdiğini, Rusya'nın ise burada bir "silahsızlandırılmış bölgenin" olmasını istediğini aktaran Zelenski, "Bizim bulunduğumuz yerde, yani temas hattında durmak adil olur. Bu nedenle, bu farklı pozisyonlar arasındaki görüşmeler devam ediyor ve henüz bir sonuca varılmadı." ifadelerini kullandı.

ABD'nin, Rus ordusunun Zaporijya ve Herson bölgelerinde temas hattında kalmasını önerdiğini aktaran Zelenski, "Bu konu şimdilik değerlendiriliyor. (Rus ordusu) Bulundukları Harkiv, Sumi ve Dnipropetrovsk bölgelerindeki ilgili alanlardan çekilecek." diye konuştu.

Ülkenin toprak bütünlüğü meselesiyle ilgili kararların Ukrayna halkı tarafından verilmesi gerektiğini vurgulayan Zelenski, "Seçimler veya referandum yoluyla Ukrayna halkının bu soruyu yanıtlayacağına inanıyorum. Ukrayna halkının görüşü mutlaka bu kararda yer almalıdır." dedi.

ABD'nin, Rusya'nın işgal ettiği topraklarda bulunan Zaporijya Nükleer Güç Santralı için de bir "ortak yönetim" çözümü önerdiğini belirten Zelenski, "Eğer Amerikalılar istasyonu üzerine alabiliyorsa, istasyondaki paylarının ne anlama geldiği açıkça bellidir. Bu onların etkisi, onların parası olur ve bize ait olan da bizimdir." şeklinde konuştu.

"En önemlisi, seçimlerin meşru şekilde yapılmasıdır"

Zelenski, ülkesinde devam eden savaş nedeniyle gerçekleşmeyen devlet başkanı seçimleri hakkında da değerlendirmede bulundu.

Çatışmalar sürerken ülkesinde gerekli güvenliğin sağlanması halinde seçimlerin yapılabileceğini belirten Zelenski, "En önemlisi, seçimlerin meşru bir şekilde yapılmasıdır." ifadesini kullandı.

Zelenski, "Milletvekillerinden, sıkıyönetim sırasında seçimlerin yapılması olasılığına ilişkin yasa değişikliği taslağı hazırlamalarını talep ettim." diye konuştu.

"Rusya, anlaşma imzalanmadan ateşkesi kabul etmeyecek"

Zelenski, Rusya'nın, barış planını imzalanmadan ateşkesi kabul etmeyeceğini savunarak, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Rus tarafıyla yapılan görüşmelerin ardından, ABD tam bir ateşkesin ancak bir çerçeve anlaşmasının imzalanmasıyla sağlanabileceğine inanıyor. Bana göre Rusların, bir anlaşma olmadığı sürece ateşkesi kabul etmeyecekleri bir sır değil."

Zelenski, Türkiye’nin denizde ve enerji altyapılarına yönelik bir ateşkes sağlanması için çaba gösterdiğini, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın bu konuda üst düzey bir görüşme düzenlemek istediğini belirterek, şunları kaydetti:

"(Cumhurbaşkanı Erdoğan) Önce heyetler düzeyinde, sonra da liderlik düzeyinde bir toplantı düzenlemek istedi. Ona, hazır olduğumuzu söyledim. ABD bugün bir anlaşmaya yakın olduğumuza inanıyor. Hadi yapalım bunu, hemen bir ateşkes olsun ve ardından diğer adımlarla ilerleyelim."

"Geniş kapsamlı esir takası için hazırlıklar sürüyor"

Ukrayna Ulusal Güvenlik ve Savunma Konseyi Sekreteri Rüstem Umerov'un Rus yetkililerle kısa süre önce bir görüşme yaptığını aktaran Zelenski, geniş kapsamlı esir takası için çalışmaların sürdüğünü dile getirdi.

Zelenski, "Taraflar, yılbaşı öncesinde oldukça geniş kapsamlı bir takasın gerçekleşeceği ve listelerin kesinleştirilmesi gerektiği konusunda anlaştı. Ancak özellikle Rusya tarafından bir gecikme var." ifadelerini kullandı.

Ateşin icadı zannedilenden çok daha eski çıktı

Ateşin keşfi ve kontrolü, insanlığın evrimsel yolculuğundaki en önemli dönüm noktası olarak kabul edilir. Ancak bu kritik becerinin ne zaman ortaya çıktığına dair bilinenler, İngiltere'deki bir kazı çalışmasıyla kökten değişti.

Yeni bulgular, insanların 400 bin yıldan daha uzun bir süre önce bilerek, alet kullanarak ateş yakabildiğini kanıtlıyor.

Ateş taşı kanıtı tarihi değiştirdi

British Museum arkeologu Rob Davis ve meslektaşları, İngiltere'nin Barnham köyündeki bir kil çukurunda Paleolitik döneme ait önemli kalıntılar buldu. Şimdiye dek bilinen en eski kasıtlı ateş yakma kanıtı 50.000 yıl öncesine dayanırken, bu keşif tarihi yaklaşık 350.000 yıl geriye taşıyor.

Keşfin en önemli dayanağı, ısıdan çatlamış dört adet çakmaktaşı el baltasının ve yanmış (kızarmış) topraktan oluşan bir ocağın (kamp ateşi yeri) yakınında bulunan iki küçük oksitlenmiş pirit parçası oldu.

Araştırmacılar, bu piritin (halk arasında "ateş taşı" olarak bilinen ve kıvılcım çıkaran mineral) bölgede doğal olarak nadir olduğunu tespit etti. Bu durum, pirit parçalarının rastgele değil, kasıtlı olarak, sistematik bir şekilde ateş yakmak amacıyla alana getirildiğini gösteriyor. Ayrıca yanmış topraklarda yapılan testler, bu alanın tek seferlik değil, tekrar tekrar ısıtılıp kullanıldığını, yani bir kamp ateşi olduğunu doğruladı.

Ateşi bulmak ne sağladı?

Uzmanlar, bu ateşi yakanların büyük olasılıkla Neandertaller olduğunu düşünüyor. Bu bulgu, Neandertallerin soyut düşünce gerektiren karmaşık teknolojik davranışlara sahip olduğunu gösteren önemli bir kanıt.

Ateşi yıl boyunca kontrol edebilme yeteneği, erken dönem insanlara büyük sosyal ve biyolojik avantajlar sağladı. Yiyecekleri pişirerek sindirimi kolaylaştırdı, besin ve protein alımını artırdı. Ateşin etrafında toplanma imkanı sunarak daha büyük gruplar halinde yaşamayı ve toplumsal bağları güçlendirdi.

Araştırmacılar, bu beslenme ve sosyal gelişmelerin, insanlarda beyin boyutunun büyümesine, bilişin artmasına ve daha karmaşık ilişkilerin gelişmesine doğrudan katkıda bulunmuş olabileceği sonucuna vardı.

Dünya'nın iklimlerini Mars da etkiliyor

Dünya'nın iklimi, gezegenimizin yörüngesindeki ve eksen eğikliğindeki hafif değişimler nedeniyle milyonlarca yıldır buzul çağları ve daha sıcak dönemler arasında gidip gelmektedir. Milankovitch döngüleri olarak bilinen bu değişimler, Dünya'nın Güneş etrafındaki yörüngede yalnız olmamasından kaynaklanır.

Güneş Sistemi'ndeki diğer gezegenlerin kütle çekim kuvveti, sürekli olarak Dünya'yı çekerek yörünge yolunu, eksen eğikliğini ve kutuplarının işaret ettiği yönü yavaşça değiştirir.

Gökbilimciler Jüpiter ve Venüs'ün bu döngülerde önemli roller oynadığını uzun zamandır bilseler de, yapılan detaylı yeni bir analiz, gaz devlerinden çok daha küçük olmasına rağmen Mars'ın da Dünya'nın iklim ritimleri üzerinde şaşırtıcı derecede güçlü bir etki yarattığını ortaya koydu.

Mars olmasaydı ne olurdu?

Stephen Kane liderliğindeki araştırmacılar, Mars'ın kütlesini sıfırdan mevcut değerinin on katına kadar değiştirerek bilgisayar simülasyonları yürüttüler ve bu değişikliklerin milyonlarca yıl boyunca Dünya'nın yörünge değişimlerini nasıl etkilediğini takip ettiler. Sonuçlar, Mars'ın Dünya'daki mevsimleri belirlemede kilit bir rol oynadığını kanıtlıyor.

Tüm simülasyonlarda en istikrarlı özellik, Venüs ve Jüpiter arasındaki etkileşimlerle yönlendirilen 405.000 yıllık eksantriklik döngüsüydü. Bu "metronom", Mars'ın kütlesinden bağımsız olarak varlığını sürdürüyor.

Ancak, buzul çağı geçişlerini belirleyen daha kısa (~100.000 yıllık) döngüler, Mars'a kritik düzeyde bağlı. Simülasyonlarda Mars'ın kütlesi arttıkça, bu döngüler uzuyor ve güçleniyor; bu da iç gezegenlerin yörünge hareketleri arasındaki artan bağlantıyı doğruluyor.

Kritik döngü Mars sayesinde var

Belki de en çarpıcı olanı, modellerde Mars'ın kütlesi sıfıra yaklaştığında, önemli bir iklim düzeninin tamamen ortadan kalkmasıydı.

Uzun vadeli iklim dalgalanmalarına neden olan 2.4 milyon yıllık "büyük döngü", sadece Mars'ın doğru kütle çekim rezonansını yaratmaya yetecek kadar kütleye sahip olması sayesinde var oluyor. Dünya ve Mars'ın yörüngelerinin yavaş dönüşüyle ilgili olan bu döngü, milyonlarca yıl boyunca Dünya'nın aldığı güneş ışığı miktarını etkiliyor.

Ayrıca, Dünya'nın eksen eğikliği (oblikliği) de Mars'ın kütle çekim etkisine tepki veriyor. Jeolojik kayıtlarda görülen 41 bin yıllık eğiklik döngüsü, Mars daha büyük kütleli hale geldikçe uzuyor.

Yaşanabilir gezegenler için yeni kriter

Bu yeni keşif, aynı sistemdeki diğer gezegenlerin etkisini anlayarak Dünya benzeri ötegezegenlerin yaşanabilirliğini değerlendirmemize de yardımcı oluyor. Doğru yörünge konfigürasyonuna sahip büyük kütleli bir komşusu olan karasal bir gezegen, donmayı engelleyebilecek veya mevsimlerini yaşama daha elverişli hale getirebilecek iklim değişimleri yaşayabilir.

Araştırma, Dünya'nın Milankovitch döngülerinin sadece Dünya ve Güneş'ten ibaret olmadığını gösteriyor. Bu döngüler, tüm gezegensel komşuluğumuzun bir ürünü ve Mars, iklimimizi şekillendirmede beklenmedik derecede önemli bir yardımcı rol üstleniyor.

Belçika'da Eurovision kararının gözden geçirilmesini isteyen tasarı, bölge parlamentosuna sunuldu

Frankofon Sosyalist Parti (PS) üyeleri tarafından sunulan karar tasarısı, parlamentonun resmi sitesinde paylaşıldı.

Tasarıda, uluslararası hukuka göre soykırımı önlemek için diplomatik ve ekonomik baskının şart olduğu belirtilerek, bu bağlamda, İsrail'in katılımıyla yapılacak Eurovision Şarkı Yarışması'nı boykot etmenin "sembolik de olsa güçlü ve gerekli" olduğu vurgulandı.

Tasarıda, yarışmaya katılmama kararının devletlerin soykırım karşısında suç ortaklığı ve hoşgörüden kaçınmasını amaçlayan uluslararası yükümlülükleriyle uyumlu olduğu kaydedildi.

Kamu yayıncısı RTBF'nin "yönetim kuruluna danışmadan" Belçika'yı bağlayıcı karar almasının "sorunlu" olduğu belirtilen tasarıda, Fransız Toplumu Hükümeti, bu kararın gözden geçirilmesi için harekete geçmeye davet edildi.

3 resmi dili olan ülke, federal hükümetin yanı sıra Flaman Bölge Hükümeti, Valonya Hükümeti, Brüksel-Başkent Bölgesi Hükümeti, Fransız Toplumu Hükümeti, Alman Toplumu Hükümeti olmak üzere 6 hükümetle yönetiliyor.

Fransız Toplumu Hükümeti'nin, RTBF'nin Eurovision'a katılma kararını iptal etme ya da değiştirme yetkisi bulunmuyor ancak kamu yayıncısının yönetim kurulu üyelerini ataması nedeniyle RTBF üzerinde siyasi etkisi bulunuyor.

Belçika'nın tutumu

4 Aralık'taki Avrupa Yayın Birliği (EBU) Genel Kurulunda, İsrail'in, 2026 Eurovision Şarkı Yarışması'na katılımının oylamaktan kaçınılıp yarışmasına izin verilmesinin ardından birçok ülke, yarışmaya katılmayacağını duyurarak boykot kararı almıştı.

Belçika'da Flamanca yayın yapan kamu yayıncısı VRT, 4 Aralık'ta gelecek sene Eurovision Şarkı Yarışması'na katılmayacağını duyurmuştu.

VRT tarafından yapılan yazılı açıklamada, televizyonun, "EBU bünyesinde barış, insan hakları ve şefkate daha net bir bağlılığı savunmaya devam edeceği" belirtilmişti.

Açıklamada, "Eurovision Şarkı Yarışması'na olan bağlılığımızın devamı, EBU'nun önümüzdeki yıllarda bu endişeleri nasıl ele alacağına bağlı olacaktır." denilmişti. VRT, buna karşın EBU üyesi olduğu için yarışmayı yayınlayacağını duyurmuştu.

VRT'nin kararı ise Belçika'nın yarışmada temsil edilmeyeceği anlamına gelmiyor. Ülkede buna dair yetki, dönüşümlü olarak VRT ile Fransızca kamu yayıncısı RTBF arasında paylaşılıyor.

Bu sene yarışmacı gönderme hakkını elinde bulunduran RTBF ise 5 Aralık'ta Eurovision'a katılacağını duyurmuştu.

Gazze vurgusu

RTBF’den karara ilişkin AA’ya yapılan açıklamada, Gazze’deki durumun ve çatışma bölgelerindeki vatandaşlar ile gazetecilerin korunmasının öncelikli olduğu belirtildi.

Açıklamada, "Hiçbir kültürel etkinlik veya uluslararası yarışma, çatışma bölgelerindeki vatandaşların ve sahadan haber yapan gazetecilerin korunması zorunluluğunun önüne geçemez." ifadeleri kullanıldı.

Gazze’ye güvenli gazeteci erişiminin sağlanmasının, bağımsız Filistin medyasının desteklenmesinin ve İsrail kamu yayıncısının bağımsızlığının korunmasının acil ve gerekli olduğunun vurgulandığı açıklamada, RTBF’nin EBU içerisinde bu hedefler için aktif rol oynayacağı kaydedildi.

Fransız tenisçi Quentin Folliot, 20 yıl men cezası aldı

Uluslararası Tenis Dürüstlük Ajansının (ITIA) açıklamasına göre Folliot, Tenis Yolsuzlukla Mücadele Programı'nın 27 farklı maddesini ihlal etmesi nedeniyle 20 yıl süreyle spordan men ve 70 bin dolar para cezasına çarptırıldı.

Soruşturma sonucunda Folliot'nun, şike şebekesi adına faaliyet gösteren oyuncu ağının kilit isimlerinden biri olduğu tespit edildi.

Maç sonucunu manipüle etmek, bahis amacıyla en iyi performansı göstermemek için para almak, karşılaşmaları manipüle etmek için diğer oyunculara para teklifinde bulunmak, içeriden bilgi sağlamak, yolsuzluk komplosu kurmak, ITIA soruşturmasıyla iş birliği yapmamak ve delilleri yok etmek, Fransız tenisçiye yöneltilen suçlamalar arasında yer aldı.

Geçici men kararı 17 Mayıs 2024'te verilen Folliot'nun cezası, 16 Mayıs 2044'te sona erecek.

Folliot, Ağustos 2022'de 488. basamağa çıkarak kariyerinin en yüksek dünya tekler sıralamasına ulaşmıştı.

BM: Gazze'de nüfusun yaklaşık yüzde 40'ı yüksek sel riskiyle karşı karşıya

BM Genel Sekreter Sözcü Yardımcısı Farhan Haq, günlük basın toplantısında konuştu.

Gazze'deki şiddetli yağışlar nedeniyle çadırların sular altında kaldığını belirten Haq, BM ve ortaklarının, mümkün olan her yerde kum torbası olarak kullanılmak üzere boş un çuvalları dağıtarak insanlara yardımcı olmaya çalıştığını ifade etti.

Haq, "Sel riski analizlerine göre, yerinden edilmiş yaklaşık 850 bin kişinin yaşadığı 760'tan fazla yerleşim yeri, sel riskinin en yüksek olduğu bölgeler arasında yer alıyor. Bu, Gazze nüfusunun yaklaşık yüzde 40'ına denk geliyor." dedi.

BM ve ortaklarının, bugün erken saatlerden itibaren 160'tan fazla sel uyarısı üzerine harekete geçtiğini aktaran Haq, farklı bölgelerdeki 16 binden fazla aileyi kapsayan değerlendirmeler yaptıklarını söyledi.

Haq, sahadaki ekiplerden daha fazla güncelleme geldikçe bu sayıların artacağının öngörüldüğüne dikkati çekerek, BM ve ortaklarının yağmur suyu ve kanalizasyon sistemlerini temizlemek ve tıkanıklıkları gidermek için yoğun şekilde çalıştığını belirtti.

AA muhabirinin "dar alana sıkışmış Gazzelileri sel riski alanlarından kurtarmak için bir çalışma yapılıp yapılmadığı" sorusuna Haq, "İnsanları daha yüksek rakımlı, yani mümkün olduğunca daha güvenli yerlere taşımaya çalışıyoruz. Ama evet, insanları selden korumak için farklı barınaklar ve farklı altyapı da dahil olmak üzere başka yollara ihtiyacımız var." cevabını verdi.

Haq, İsrail tarafının Gazze'deki sel riski üzerine yardım geçişlerinde herhangi bir kolaylık sağlayıp sağlamadığı sorusunu ise "Bildiğiniz gibi, daha fazla yardım ulaştırmak için her zaman daha fazla desteğe ihtiyacımız var, hala daha fazla geçiş noktasının açılması, daha fazla yolun kullanılabilir olması gerekiyor." şeklinde yanıtladı.

Gazze'deki muazzam ihtiyaçları karşılamak için insani yardımlara ve operasyonlara ilişkin kısıtlamaların hafifletilmesi veya kaldırılması gerektiğini tekrarlayan Haq, ayrıca çoğu uluslararası sivil toplum kuruluşları ile BM Yakın Doğu'daki Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansına (UNRWA) uygulanan yasağın sona erdirilmesi çağrısında bulundu.

Gazze'de şiddetli yağış nedeniyle hasarlı evin duvarı çöktü: 1 Filistinli hayatını kaybetti

Gazze'deki Şifa Hastanesi'nden bir yetkili, Gazze kentinin batısındaki Şati Mülteci Kampı'nda üzerine beton duvarın çökmesi sonucu yaşamını yitiren Filistinli Mahmud Şubeyr'in cenazesinin hastaneye getirildiğini söyledi.

Görgü tanıkları ise Şubeyr'in evinin İsrail saldırısında ağır hasar aldığını, duvarlarının neredeyse yıkılacak durumda olduğunu ifade etti.

Şiddetli yağış ve sel nedeniyle evin duvarlarından birinin çöktüğü, betonun altında kalan Filistinli adamın olay yerinde yaşamını yitirdiğini belirtildi.

Gazze Şeridi'nde dünden beri etkili olan şiddetli yağış, bugün Gazze kentinin farklı bölgelerinde 3 binanın çökmesine neden olmuştu.

Mars'ın su tarihi değişti: Yüzeydeki ilk kapsamlı nehir haritası çizildi

Milyarlarca yıl önce, Kızıl Gezegen bugünkü dondurucu çöl haline gelmeden önce, yüzeyini devasa ölçekte su şekillendiriyordu. On yıllardır Mars, vadileri oyarak ve krater kenarlarından derin kanyonlara dökülerek bir zamanlar Dünya'ya çok daha benzeyen bir dünyaya dair ipuçlarıyla bilim insanlarını cezbediyordu.

Ancak bilim insanları binlerce antik su yolunu kataloglamış olsalar da, bunların nasıl bir araya geldiğini veya Mars'ta bir zamanlar Dünya'nın en biyoçeşitli ortamlarını destekleyenlere benzer büyük, bütünleşik nehir sistemlerinin olup olmadığını bilmiyorlardı.

Texas Üniversitesi Austin Yer Bilimleri Bölümü'nden Doç. Dr. Timothy Goudge, "Mars'ta nehirler olduğunu uzun zamandır biliyorduk," dedi. "Fakat nehirlerin küresel ölçekte ne kadar büyük drenaj sistemleri halinde organize olduğunu gerçekten bilmiyorduk."

Mars'ın sulak geçmişi bir araya getirildi

Yeni bir çalışmada Goudge ve meslektaşları, on yıllardır süren yörünge gözlemlerini ve daha önce yayınlanmış vadi, göl yatağı ve çıkış kanyonlarının haritalarını derlediler. Bu haritalama için NASA'nın gezegenin %90'ından fazlasını haritalamış olan Mars Odyssey uzay aracı verilerini kullandılar. Ardından ekip, bu jeolojik özelliklerin bir zamanlar nasıl bağlandığını izleyerek, hangilerinin birleşik, havzaları kapsayan drenaj ağlarına ait olduğunu ortaya çıkardı.

Yeni çalışmanın lideri Abdallah Zaki, "Yapılabilecek en basit şeyi yaptık: Sadece onları haritaladık ve birleştirdik," dedi. Araştırmacılar, çarpma kraterlerinin veya milyarlarca yıllık erozyonun antik manzarayı bozduğu bölgelerde, topografyayı ve çevredeki vadilerin yönelimlerini inceleyerek nehirlerin bir zamanlar nasıl aktığını çıkarsadılar.

Hayat izleri için kritik havzalar

Sonuçlar, Mars'ın erken dönemde izole su toplama alanlarından oluştuğunu, ancak az sayıdaki mega havzanın gezegensel taşıma bantları gibi hareket ederek besinleri ve potansiyel biyo-imzaları çok geniş mesafelere taşıdığını gösteriyor.

Ekip, her biri en az 100.000 kilometrekare (Dünya'daki büyük nehir havzalarını tanımlamak için kullanılan minimum boyut) genişliğinde olan 16 ana drenaj havzası tespit etti. Bu ağlar, Mars'ın eski arazisinin yaklaşık %5'ini, yani 4 milyon kilometrekareyi kapsıyordu.

Dünya'da büyük ölçekli nehir sistemleri, suyun çeşitli kaya türlerinden akmasıyla uzun ömürlü, kimyasal açıdan zengin ortamlar yaratarak biyoçeşitlilik sıcak noktalarıdır. Bilim insanları, Mars'ın mega havzalarının da sıvı suyun bol olduğu zamanlarda benzer bir rol oynamış olabileceğini söylüyor.

Araştırmacılar, bu 16 büyük havzanın Mars nehirlerinin aşındırdığı tüm tortul maddelerin neredeyse yarısını taşıdığını tahmin etti. Bu durum, bu havzaların gezegenin jeolojik evrimi üzerinde beklenenden çok daha büyük bir etkiye sahip olduğunu gösteriyor.

Zaki, "Mesafe ne kadar uzun olursa, suyun kayalarla etkileşimi o kadar artar, bu da yaşam belirtilerine dönüşebilecek kimyasal reaksiyon olasılığının daha yüksek olduğu anlamına gelir," dedi.

Bu yeni mega havza haritası, bilim insanlarına göre, gelecekteki Mars görevleri için, özellikle yaşamın kimyasal izlerini arayan veya örnek toplama kampanyaları planlayan görevler için güçlü bir yol haritası görevi görebilir.

İspanya devlet televizyonu RTVE'den Gazze'deki soykırıma değinmeyen Eurovision Direktörü'ne tepki

Lopez, Eurovision Şarkı Yarışması Direktörü Green'in bugün paylaştığı mektupla ilgili, ABD merkezli X şirketinin sosyal medya platformundan paylaşımda bulundu.

Mektubun Avrupa Yayın Birliği (EBU) tarihindeki en büyük itibar krizinin yaşandığı dönemde yayımlandığına işaret eden Lopez, "Green, mektubunda ne Gazze'den ne de İsrail'den bahsediyor. Orta Doğu'da yaşanan ve kendisini etkileyen 'olaylar' diyor. Soykırım, bir 'olay' mıdır? Sadece bu kadar mı? Tabii Green, hayranları dinlediğini söylüyor. Görevi de bu kadar: Dinlemek." görüşünü paylaştı.

Lopez, Green'in mektubunda "Geçmiş, geçmişte kaldı ve kurallar artık bundan sonra uygulanacak." dediğine dikkati çekerek "Peki ya İsrail'in son iki yıldaki kural ihlalleri? Onlar da halının altına mı süpürüldü? Kurallar, EBU'nun jeopolitik ve ekonomik ittifaklarına göre mi uygulanıyor?" sorularını yöneltti.

Yeni kuralların oylandığı aynı gece İsrail'in, delegasyonları siyasi olarak etkileyerek yarışmada kalmasını sağladığına dikkati çeken Lopez, paylaşımının sonunda "Daha ne göreceğiz?" diye sordu.

Eurovision Şarkı Yarışması Direktörü Green, yarışmanın hayranlarına yönelik paylaştığı mektupta, "Birçok hayranın bizden jeopolitik olaylar hakkında net bir tutum almamızı istediğini biliyoruz. Eurovision Şarkı Yarışması'nın insanları bir araya getirmeye devam edebilmesinin tek yolu, öncelikle ve her şeyden önce kurallarımız tarafından yönlendirildiğimizden emin olmaktır." ifadelerini kullanmıştı.

EBU Genel Kurulunda İsrail'in 2026 Eurovision Şarkı Yarışması'na katılımının oylanmasından kaçınılıp yarışmasına izin verilmesinin ardından İspanya, Hollanda, Slovenya, İrlanda ve İzlanda devlet televizyonları, bu ülkeyi boykot ederek Eurovision'dan çekilme kararı almıştı.

Yapay zeka, ilk kez uzay robotunu yönetti

Mikro yerçekimi ortamında gezinmek, eğitimli astronotlar için bile zorlu bir süreçtir; ancak otonom robotlar için bu çok daha büyük bir meydan okumadır ve bu durum, uzay istasyonu gibi yerlerde kullanımlarını sınırlamaktadır.

Şimdi ise Stanford araştırmacıları, Uluslararası Uzay İstasyonu (UUİ) üzerindeki serbest uçan bir robotu yönlendirmek için yapay zekayı kullanarak, gelecekteki daha otonom uzay görevlerinin potansiyelini ortaya koydu.

Nasıl çalışıyor?

Stanford araştırma ekibi, NASA'nın küp şeklindeki Astrobee robotuyla çalışarak, bir makine öğrenimi sisteminin UUİ'nin karmaşık ve kalabalık modülleri arasında güvenli rotaları mevcut yöntemlerden çok daha hızlı nasıl planlayabileceğini gösterdi. Bu gelişme, uzay robotlarının uzun süredir karşılaştığı bir engeli aşıyor: Sınırlı bilgi işlem gücü ve minimum insan girdisiyle, bu ekstrem mühendislik ortamında hızlı ve güvenli hareket edebilme zorluğu.

Lider araştırmacı Somrita Banerjee, istasyonun labirent gibi ekipman ve deneylerle dolu olmasının hareket planlamayı özellikle zorlaştırdığını belirtti. Çünkü Dünya'daki robotlarda iyi çalışan algoritmalar, uzay uçuşu için onaylanmış daha eski ve radyasyona dayanıklı bilgisayarlarda yavaş kalıyordu.

Bu kısıtlamaları aşmak için Banerjee ve ekibi, karmaşık bir hareket planlama problemini birçok küçük adıma bölen standart bir optimizasyon yaklaşımıyla işe başladı. Ardından bir yapay zeka modelini, daha önce hesaplanmış binlerce yol üzerinde eğittiler. Bu sayede sistem, her yeni planlamaya sıfırdan hesaplama yapmak yerine, deneyime dayalı bir "sıcak başlangıç" (warm start) ile başlayabiliyor.

Banerjee, bu yaklaşımı şöyle açıklıyor: "Sıcak başlangıç kullanmak, bir yolculuk planlarken haritada düz bir çizgi çizmek yerine, daha önce gerçek kişilerin kullandığı bir rotayla başlamak gibidir. Deneyime dayalı bir başlangıç yaparsınız ve oradan optimizasyon sağlarsınız."

Bu yaklaşım, deneme çalışmalarından önce katı güvenlik kontrollerine izin verirken, asıl hesaplama süresini önemli ölçüde azalttı. Araştırmacılara göre, istasyonda yapılan testlerde yapay zeka destekli sıcak başlangıçla üretilen rotaların hesaplanması, geleneksel planlara göre yaklaşık %50 ila %60 daha hızlıydı.

Banerjee, "Yapay zekanın UUİ'deki bir robotu kontrol etmeye yardımcı olmak için ilk kez kullanılmasıdır," dedi ve ekledi: "Bu, robotların güvenliği tehlikeye atmadan daha hızlı ve daha verimli hareket edebileceğini gösteriyor; bu da gelecekteki, insanların sürekli rehberlik edemeyeceği görevler için hayati önem taşıyor."

Gelecek görevler için zemin hazırlanıyor

Ekip, benzer yapay zeka güdümlü planlamanın, gelecekte Ay'a, Mars'a ve ötesine yapılacak görevlerde robotların denetim, lojistik ve bilimsel görevleri üstlenmesine olanak tanıyacağını ve böylece astronotların daha yüksek öncelikli işlere odaklanmasını sağlayacağını belirtiyor.

Banerjee, "Robotlar Dünya'dan uzaklaştıkça ve görevler daha sık ve düşük maliyetli hale geldikçe, onları yerden sürekli tele-operasyonla kontrol edemeyeceğiz. Dahili güvencelere sahip özerklik, sadece yardımcı değil; uzay robotlarının geleceği için hayati önem taşıyor," diye ekledi.