Dünyadan Haberler - 2

ABD'de tankerden amonyak sızdı: 45 kişi hastaneye kaldırıldı

Oklahoma eyaletinde yetkililer, bölgedeki otelin önünde park halinde bulunan tankerden amonyak sızdığını bildirdi.

Kamyon şoförünün durumu fark etmesi üzerine harekete geçildiğini kaydeden yetkililer, gazdan etkilenen 45 kişinin hastaneye kaldırıldığını belirtti.

Yetkililere göre gaz sızıntısı nedeniyle 500 ila 600 kişi tahliye edildi. Bölge sakinlerine birkaç saatliğine evden çıkmamaları uyarısında bulunuldu.

Sızıntıya müdahale eden 5 görevlinin solunum yollarında kimyasal yanıkların meydana geldiğini kaydeden yetkililer, olayın teknik arızdan kaynaklanmış olabileceğine dikkati çekti.

Mısır ve buğday bitkilerine azot sağlamak için gübre olarak kullanılan susuz amonyak, gaz veya sıvı haldeyken temas edilmesi halinde ileri derece yanıklara yol açabiliyor.

ABD'nin Mississippi eyaletindeki hidrojen ve nitrojen malzemeleri üretim tesisinde 6 Kasım'da meydana gelen patlama, amonyak sızıntısına neden olmuş, bölge sakinleri tahliye edilmişti.

Azerbaycan, Kiev'deki büyükelçiliğine füze isabet etmesi nedeniyle Rusya'ya nota verdi

Azerbaycan Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamada, Rusya'nın Bakü Büyükelçisi Mihail Yevdokimov'un Bakanlığa çağrıldığı belirtildi.

Açıklamada, 14 Kasım'da yerel saatle 01.00 civarında Kiev'e yapılan füze ve İHA saldırıları sırasında büyükelçilik alanına İskender tipi füzenin düşmesi üzerine Bakü'nün tepkisinin ve itiraz notasının Yevdokimov'a iletildiği aktarıldı.

Saldırı sonucunda büyükelçilik alanındaki duvarın bir kısmının tamamen yıkıldığı, yapılar, hizmet araçları, idari bina ve konsolosluk bölümünün zarar gördüğü, alana ciddi zarar verildiği bilgisi verildi.

Olayda herhangi bir can kaybının yaşanmadığı kaydedildi.

Açıklamada, uluslararası hukuk normlarına aykırı bu tür saldırıların ilk kez yaşanmadığı hatırlatılarak, 10 Mart 2022'de yapılan hava saldırısı sonucu Azerbaycan'ın Harkiv'deki Fahri Konsolosluğunun idari binasında ciddi hasar oluştuğu ve hizmet aracının kullanılamaz hale geldiği bildirildi.

2 Ocak 2024'te Rusya tarafından gerçekleştirilen "Kinjal" roketi saldırısında Büyükelçilik idari binasından yaklaşık 35 adım uzaklıkta çapı yaklaşık 3 metre olan bir krater oluştuğu ve yerden 8 metre derinlikte patlamayan mühimmatın tespit edildiği belirtildi.

28 Ağustos'ta ise Büyükelçiliğe yaklaşık 50 metre uzaklığa düşen bomba nedeniyle idari bina, konsolosluk bölümü ve büyükelçi rezidansının zarar gördüğü anımsatıldı.

Açıklamada, 8 ve 18 Ağustos'ta Azerbaycan Devlet Petrol Şirketinin (SOCAR) Odesa'daki petrol tesisine düzenlenen İHA saldırılarında çalışanların yaralandığı ve altyapıya büyük zarar verildiği ifade edildi.

Saldırıların kasıtlı olup olmadığı konusunda ciddi sorular doğduğu ve bu konuyla ilgili daha önce de Rusya'ya notalar verildiği bildirildi.

Azerbaycan'ın Ukrayna'daki diplomatik temsilciliklerinin koordinatlarının 2022'de Rusya'ya iletildiği, Rusya Savunma Bakanlığınca bu hususun dikkate alınacağının Azerbaycan'a bildirildiği kaydedildi.

Diplomatik temsilciliklere yönelik bu tür saldırıların kabul edilemez olduğu Büyükelçi Yevdokimov'a iletilirken, Rusya'dan olaylarla ilgili gerekli soruşturmanın yapılması ve ayrıntılı açıklama vermesi istendi.

ABD'de Bosna Savaşı'nda sivil ölümlerine karışan Amerikalılar olup olmadığı araştırılacak

Luna, ABD merkezli X şirketinin sosyal medya platformundaki hesabından, Bosna Savaşı'nda bazı turistlerin çocuklar dahil sivilleri vurmak için para ödediği haberlerine ilişkin paylaşım yaptı.

"Cinayet turizmi iddiasına ilişkin soruşturma başlattığını" belirten Luna, konuya ilişkin Bosna Hersek Konsolosluğu ve İtalya Büyükelçiliği ile iletişim halinde olduğunu bildirdi.

Luna, "Sivilleri vurmak için para ödemek ve daha kötüsü çocukları vurmak için (para ödemek), ülkemizin müsamaha edemeyeceği ve etmeyeceği bir kötülük seviyesidir. Hem İtalya hem de Bosna hükümetleri, olaya karışmış olabilecek Amerikalılar hakkında her türlü bilgiyi paylaşacak." ifadelerini kullandı.

ABD'li siyasetçi, sivillerin öldürülmesi olayına karışan herhangi bir ABD'linin olması halinde, bu kişilerin yargılanmayı hak ettiğini vurguladı.

İtalya'da, Bosna Savaşı Saraybosna Kuşatması sırasında "eğlence" maksadıyla Sırp keskin nişancılara yüksek meblağlarda para verip onların arasına karıştıkları ve Bosnalı sivillere ateş açtıkları suçlamasıyla bazı İtalyanlar hakkında soruşturma başlatılmıştı.

Savaşın görünmeyen suçluları keskin nişancılar

Bosna Hersek'te 1992-1995'te yaşanan savaş sırasında başkent Saraybosna'da Sırp keskin nişancıların sivilleri hedef aldığına dair 2021 yılında bazı yeni görüntüler ortaya çıkmıştı. Söz konusu görüntüler, Bosnalılara geçmişin acılı günlerini hatırlatmıştı.

Saraybosna, 6 Nisan 1992'de saldırıya uğramıştı. Sırp birlikleri tarafından kuşatılan ve her gün bombalanan kentte 3,5 yıllık kuşatma boyunca 1601'i çocuk olmak üzere 11 bin 541 sivil hayatını kaybetmiş, kentteki tarihi ve kültürel eserler ve altyapı büyük zarar görmüştü.

Çin'in uzay istasyonundaki taykonot ekibi Dünya'ya döndü

Xinhua'nın haberine göre, taykonotlar Çın Dong, Çın Congrui ve Vang Cie'yi taşıyan "Şıncou-21" kapsülü, Çin'in kuzeyindeki İç Moğolistan Özerk Bölgesi'nde bulunan Dongfıng sahasına indi.

Uzay istasyonundaki görevini tamamlayan taykonot ekibinin 5 Kasım'da yapılması planlanan dönüş seferi, "Şıncou-20" mekiğinde tespit edilen hasar nedeniyle ertelenmişti.

Mekikteki hasara uzay enkazının yol açtığı bildirilirken, yapılan incelemelerin ve güvenlik değerlendirmelerinin ardından taykonotların, yerlerini alan diğer ekibi istasyona taşıyan "Şıncou-21" personel mekiğiyle dönmesine karar verilmişti.

"Şıncou-20" mekiğiyle 24 Nisan'da uzay istasyonuna gönderilen ve 6 ayı aşkın süre görev yapan taykonot ekibi, 31 Ekim'de istasyona gönderilen "Şıncou-21" ekibiyle yörüngede devir teslim yapmıştı.

Tiengong Uzay İstasyonu'nda 3 kişilik taykonot ekibi, 6 ay süren seferlerle dönüşümlü görev alıyor.

Gazze'de yoğun yağış nedeniyle katil İsrail saldırılarında evleri yıkılanların kaldığı çadırları su bastı

İsrail'in 2 yıllık soykırımı nedeniyle Gazze'deki evlerin yüzde 90'a yakını ya tamamen yıkıldı veya hasar aldı.

Birleşmiş Milletler (BM) verilerine göre, İsrail'in saldırılarında Gazze'de 282 binden fazla ev yıkıldı veya hasar gördü.

Bu nedenle Gazze'deki yaklaşık 2,3 milyon Filistinlinin büyük bölümü derme çatma çadırlarda yaşam mücadelesi veriyor.

İsrail'in 2 yıllık soykırımında katliamlarla, açlıkla ve zorunlu göçle mücadele eden Filistinliler kaldıkları derme çatma çadırlarda hayata tutunmaya çalışıyor.

Havaların soğuması ve yağışların başlamasıyla Gazze'deki Filistinliler için yaşam koşulları daha da zor hale geldi.

Derme çatma çadırlarda kalan Filistinliler, bu sabah başlayan yağmur nedeniyle zor anlar yaşadı.

Gazze'yi etkisi altına alan yağmur nedeniyle Filistinlilerin kaldığı çok sayıda çadırı su bastı.

Saldırılar nedeniyle defalarca zorla yerinden edilen ve doğru düzgün eşyası kalmayan Filistinlilerin birkaç eşyası da ıslandı.

Giyecek kıyafet bulmakta zorlanan Filistinli çocukların birçoğunun yalınayak oluşu kameraya yansıdı.

"Çocuklarınızın böyle bir yerde uykudan uyanmasına razı olur musunuz?"

Yağmur sonrası su basan çadırını gösteren Filistinli bir baba, içeri su dolması nedeniyle sabaha karşı uyanmak zorunda kaldıklarını belirtti.

Filistinli baba, "Bizi bu (çadırı su basması) uykumuzdan uyandırdı. Sabahleyin burada uyuyorduk. Bu sularla sabahlamış olduk." dedi.

İçinde bulundukları duruma dikkati çeken ve İslam dünyasına seslenen baba, şunları söyledi:

"Şu yastığa bakın, çocuk bunun üzerinde uyuyordu. Niye bize şefkat ve merhamet gözüyle bakmıyorsunuz? Çocuklarınızın böyle bir yerde uykudan uyanmasına razı olur musunuz?

Çocuklarınız böyle uyansa…Nereye, kime gidelim? Ben burada uyuyordum, beni burada uyurken su uyandırdı. Şu çocuğa bakın, neden böyle olduk? Neden böyle ey Araplar, ey Müslümanlar?

İsrail saldırılarıyla yerle bir olan ve sakinlerinin büyük çoğunluğu derme çatma çadırlarda kalmak zorunda bırakılan Gazze'deki Filistinlilerin hayat şartlarının kış aylarıyla daha da zor hale geleceği belirtiliyor.

Brent petrolün varili 63,68 dolardan işlem görüyor

Dün 63,23 dolara kadar yükselen Brent petrolün varil fiyatı, günü 62,68 dolardan tamamladı.

Brent petrolün varil fiyatı, bugün saat 09.10 itibarıyla kapanışa göre yüzde 1,6 artarak 63,68 dolar oldu. Aynı saatte Batı Teksas türü (WTI) ham petrolün varili 59,59 dolardan alıcı buldu.

Petrol fiyatlarındaki yükselişte, Rusya-Ukrayna savaşının küresel enerji arzına ilişkin belirsizlikleri artırması etkili oldu.

Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, Rusya'nın barış istediğini, ancak Ukrayna müzakere kapısını kapattığı için "özel askeri operasyonu" sürdüreceklerini söyledi.

Yatırımcılar, Avrupa ve ABD'nin yaptırımlarının Rus petrol arzı ve ticaret akışları üzerindeki etkisini de izliyor.

ABD Başkanı Donald Trump, 23 Ekim'de Ukrayna'daki savaşın sona erdirilmesine yönelik barış sürecinde "ciddi taahhüt eksikliği" gösterdiği gerekçesiyle Rusya'nın en büyük ikinci petrol üreticisi Lukoil ve iştiraklerini yaptırım listesine dahil etmişti.

Öte yandan, ABD'de beklentilerin üzerindeki stok artışı ise arz fazlası endişelerini gündeme getirerek fiyatlardaki yükselişi sınırladı.

ABD Enerji Enformasyon İdaresi (EIA), ülkedeki ticari ham petrol stoklarının geçen hafta yaklaşık 6 milyon 400 bin varil artışla 427 milyon 600 bin varil seviyesine çıktığını açıkladı. Piyasa beklentisi, stokların yaklaşık 1 milyon 700 bin varil artacağı yönündeydi.

Ticari ham petrol stoklarına dahil olmayan stratejik ham petrol stokları ise 800 bin varil artarak 410 milyon 400 bin varil seviyesine ulaştı.

Bu dönemde ABD'nin benzin stokları ise yaklaşık 900 bin varil azalışla 205 milyon 100 bin varil olarak kayıtlara geçti.

Brent petrolde teknik olarak 64,53 dolar direnç, 61,88 dolar destek bölgesi olarak izleniyor.

Google’a ‘kullanıcıları gizlice izlediği’ suçlamasıyla dava açıldı

California federal mahkemesinde açılan davada, Alphabet’in yapay zeka modelini başlangıçta isteğe bağlı bir özellik olarak sunduğu, ancak Ekim ayında “gizlice” bu hizmetlere erişim verdiği ileri sürüldü.

Şikâyete göre bu durum, Google’ın özel verileri toplamasına kapı araladı.

“Gemini, tüm e-posta geçmişine erişiyor” iddiası

Dava, kullanıcıların Gemini’yi devre dışı bırakabileceğini ancak bunun karmaşık gizlilik ayarları içinde saklandığını iddia ediyor. Şikâyete göre kullanıcılar bu adımı atmadıkça Google:

Gmail’de gönderilen ve alınan tüm e-postalar,

Tüm ek dosyalar,

Google Chat yazışmaları,

Google Meet görüşme kayıtları dahil olmak üzere tüm iletişim geçmişine Gemini aracılığıyla erişebiliyor ve bu verileri kullanıyor.

Dava dilekçesi, bunun California Gizliliğe Müdahale Yasası’na (California Invasion of Privacy Act – CIPA) aykırı olduğunu savunuyor. 1967 tarihli yasa, tüm tarafların rızası olmadan iletişimin gizlice kaydedilmesini veya dinlenmesini yasaklıyor.

Gemini daha önce de tartışma yaratmıştı

2023’te DeepMind tarafından geliştirilen multimodal Gemini ailesi, Ultra, Pro ve mobil cihazlar için Nano sürümleriyle, metin, ses, video ve kod işleyebiliyor. Ancak teknoloji sık sık güvenlik tartışmalarının odağında:

Wall Street Journal, 20’den fazla ülkedeki hackerların Gemini’yi siber saldırı hazırlığı için kullandığını bildirdi.

Eylül ayında Google, kullanıcı verilerini gizlice topladığı iddiasıyla açılan başka bir dava sonucu 425,7 milyon dolar tazminat ödemeye mahkûm edildi.

Davanın sonucunun, Google’ın yapay zeka politikaları ve kullanıcı verisi yönetimi üzerinde önemli etkiler yaratabileceği değerlendiriliyor.

Amazon, New York’ta yaklaşık 700 kurumsal çalışanını işten çıkarıyor

Bu adım, dünya genelinde yaklaşık 14 bin kurumsal pozisyonun kaldırılmasını öngören daha geniş bir maliyet düşürme ve operasyonları sadeleştirme planının parçası.

New York Eyaleti Çalışma Bakanlığı’na yapılan bildirimlere göre, Manhattan’daki dokuz farklı Amazon ofisinde toplam 660 çalışan işini kaybedecek. En büyük kesinti, Manhattan West ofisinde ve Fifth Avenue’daki eski Lord & Taylor binasında bulunan New York Tech Hub’da gerçekleşecek.

Şirket, işten çıkarmaların başladığı 28 Ekim’de tüm etkilenen çalışanların bilgilendirildiğini açıkladı.

“Daha yalın bir organizasyon kurmalıyız”

Amazon’un İnsan Deneyimi ve Teknolojiden Sorumlu Kıdemli Başkan Yardımcısı Beth Galetti, çalışanlara gönderdiği notta kararı şu sözlerle gerekçelendirdi:

“Daha yalın, daha az hiyerarşik ve daha fazla sorumluluk alan bir organizasyon olmamız gerektiğine inanıyoruz. Müşterilerimiz için daha hızlı hareket etmek zorundayız.”

CEO Andy Jassy, 2021’de Jeff Bezos’tan görevi devraldığından bu yana şirketin farklı birimlerinde insan kaynakları, bulut hizmetleri ve reklam dahil birçok alanda on binlerce kişiyi etkileyen işten çıkarma dalgaları yönetmişti.

Amazon’dan tazminat ve destek

Şirket, işini kaybeden çalışanlara:

90 günlük bildirim süresi,

Kıdem tazminatı,

Sağlık giderleri için toplu ödeme,

Ücretsiz beceri geliştirme eğitimi ve kariyer desteği sağlanacağını duyurdu.

Amazon, New York’taki dokuz ofisin hiçbirinin kapanmayacağını, işten çıkarmaların yalnızca kurumsal pozisyonlarla sınırlı olduğunu; depo ve teslimat çalışanlarının etkilenmediğini belirtti.

Teknoloji sektöründe küçülme trendi

Uzmanlara göre karar, büyük teknoloji şirketlerinin son bir yılda uyguladığı daha geniş bir küçülme dalgasının parçası. Şirketler, piyasa koşullarına uyum sağlamak ve yapay zekâ alanına daha fazla yatırım yapabilmek için kurumsal kadrolarını azaltıyor.

Kesintilere rağmen Amazon, Manhattan ofisleri ve eyalet genelindeki lojistik merkezleriyle New York’un en büyük özel işverenlerinden biri olmaya devam ediyor.

Morgan Stanley Bitcoin’daki düşüş için alarm verdi: Çöküş derinleşebilir mi?

Morgan Stanley’nin Bitcoin’in artık “sonbahar dönemine” girdiğini açıklaması ise piyasalarda tedirginliği artırdı. Bankanın değerlendirmesine göre bu dönem, kripto varlıkta momentumun soğuduğu ve düzeltme riskinin yükseldiği bir evreyi işaret ediyor.

Piyasa genelinde sert kayıplar

CoinMarketCap verilerine göre Bitcoin yüzde 1,6 düşerek 103.559 dolara geriledi.
Diğer büyük kripto paralar da değer kaybetti:

Ethereum: Yüzde 3,1 düşüşle 3.448 dolar

XRP:  Yüzde 2,4 düşüşle 2,39 dolar

Solana: Yüzde 5’in üzerinde gerileme

BNB: Yüzde 1,9 düşüş

Dogecoin: Yüzde 2,6 düşüş

Analistlere göre Bitcoin kritik eşiklerde işlem görüyor. BTC Markets analisti Rachael Lucas, 110.800 dolar direncinin aşılmadığı sürece yukarı yönlü hareketin zor olduğunu, 103 bin dolar seviyesindeki 50 haftalık ortalamanın ise şimdilik destek oluşturduğunu söyledi.

Lucas, ekim ayından bu yana büyük yatırımcıların 45 milyar doların üzerinde BTC sattığını, bu satışların fiyat üzerinde baskı yarattığını belirtti.

Morgan Stanley: “Bitcoin sonbahara girdi”

Morgan Stanley stratejistleri, Bitcoin’in tarihsel olarak dört yıllık döngü izlediğini; üç güçlü yılın ardından genelde daha zayıf bir yıl geldiğini hatırlatıyor. B

ankanın "Crypto Goes Mainstream" podcast’inde konuşan yatırım stratejisti Denny Galindo, Bitcoin’in artık “fall season” yani sonbahar dönemine geçtiğini söyledi:

“Sonbahar hasat zamanıdır. Kar almak için doğru dönemdir.”

Galindo’ya göre belirsizlik, bu dönemin ne kadar süreceği ve ardından gelecek “kış” safhasının ne zaman başlayacağı konusunda yoğunlaşıyor. Bu değerlendirme, fiyatlarda daha uzun bir satış baskısının görülebileceği anlamına geliyor.

Buna karşın, ünlü yatırımcı Arthur Hayes daha iyimser bir tablo çiziyor. Hayes, genişleyici para politikasının klasik bir ayı piyasasının oluşmasını engelleyebileceğini, Bitcoin’in halving döngüsünün de artan küresel likidite nedeniyle zayıflayabileceğini savunuyor.

Perakende yatırımcılar ‘ayı bölgesinde’

Stocktwits verilerine göre bireysel yatırımcıların duyarlılığı “ayı” bölgesine kaydı. Tartışmalarda, Bitcoin’in daha uzun bir düzeltme sürecine girdiği fikrinin güçlendiği görülüyor.

Bazı kullanıcılar, piyasada “her yılın belirli döneminde düşüş bekleme” alışkanlığının oluştuğunu söyleyerek yatırımcıların 2026’ya kadar temkinli davranabileceğini ifade etti.

Likidite eksikliği de diğer bir endişe kaynağı. Yeni sermaye girişlerinin zayıf olması, birçok yatırımcıya göre zirvenin çoktan geride kalmış olabileceğini düşündürüyor.

Uzmanların takip ettiği kritik göstergeler

Analistler özellikle şu başlıkları yakından izliyor:

Bitcoin’in 110 bin dolar direncini yeniden test edip edememesi

Balina satışlarının devam edip etmeyeceği

Kurumsal girişlerde artış olup olmayacağı

ABD Merkez Bankası’nın faiz indirim sinyalleri

Likiditenin sıkılaştığı, yatırımcı duyarlılığının zayıfladığı bir ortamda Bitcoin’in kısa vadeli yönü belirsizliğini koruyor. Uzmanlara göre piyasalar, daha derin bir düşüş ihtimaline karşı tetikte.

Bilim insanları bağımlılık yapmayan, doğal bir ağrı kesme mekanizması keşfetti

Araştırmaya göre vücut, benzodiazepin benzeri doğal peptitler üreterek belirli sinir uçlarındaki ağrı sinyallerini azaltabiliyor.

Bu peptitler omurilik gangliyonlarında ortaya çıkıyor ve yalnızca çevresel sinir sisteminde etkili oldukları için uyku hali, bilinç bulanıklığı veya bağımlılık gibi opioidlerde görülen yan etkilere yol açmıyor.

Ağrıyı sinirin başladığı yerde “kısma” mekanizması

Çalışmayı yöneten Leeds Üniversitesi’nden Prof. Nikita Gamper, mevcut ağrı kesicilerin sınırlılıklarını hatırlatarak,
“Opioidler hâlâ en güçlü ağrı kesiciler ancak bağımlılık açısından en risklileri. Daha iyisine ihtiyaç var,” dedi.

Ekip, sinir hücreleriyle bağlantılı belirli glial hücrelerin doğal olarak benzodiazepin benzeri bir peptit salgıladığını keşfetti. Bu peptit, ağrı sinyallerini taşıyan sinirlerin aktivitesini azaltarak beynin aldığı ağrı miktarını düşürüyor.

Bu sürecin merkezi sinir sistemini etkilememesi, yani kan-beyin bariyerini aşmaması, mekanizmayı özellikle güvenli hale getiriyor. Böylece vücut, ağrıyı baskılayabilirken sedasyon veya bağımlılık riski oluşturmuyor.

Kronik ağrı tedavisinde yeni umut

Leeds’te ağrı tedavisi uzmanı Dr. Ganesan Baranidharan, bulguların önemini şöyle özetledi:

“Kronik ağrı sağlık hizmetlerinin en büyük sorunlarından biri. Uzun süreli opioid ve sinir ilaçları ciddi yan etkiler yaratabiliyor. Bu araştırma yeni ve güvenli bir tedavi kapısı açabilir.”

Dünyada her üç kişiden birinin yaşamını etkileyen kronik ağrı, en sık doktora başvuru nedenleri arasında yer alıyor. Buna rağmen etkili ve yan etkisi düşük tedavi seçenekleri sınırlı.

Yeni ilaçlara giden yol açılıyor

Araştırmanın Journal of Clinical Investigation dergisinde yayımlanan sonuçları, yalnızca periferik sinirlere etki eden yeni nesil ağrı kesicilerin geliştirilebileceğini gösteriyor. Bu ilaçlar:

Beyne etki etmeyecek

Bağımlılık riski taşımayacak

Sedasyona neden olmayacak

Ağrıyı kaynağında baskılayacak şekilde tasarlanabilecek.

Prof. Gamper ve ekibi, keşiflerini ileriye taşımak için 3,5 milyon sterlinlik yeni bir fon aldı. Beş yıl sürecek yeni projede nöropatik ağrı biyolojik işaretleyicileri incelenecek ve bu doğal peptit mekanizması temel alınarak yeni tedavi yöntemleri geliştirilecek.

Bilimsel iş birliği başarıyı hızlandırdı

Araştırma, Leeds Üniversitesi, Çin’deki Hebei Tıp Üniversitesi ve Cincinnati Üniversitesi’nin ortak çalışmasıyla ortaya çıktı. Ekipler, daha önce bağımsız yürüttükleri deneylerde benzer sonuçlara ulaştıklarını fark ederek işbirliğini güçlendirdi.

Çalışmanın ortak yazarı Prof. Xiaona Du, “Aynı sonuca ulaştığımızı gördüğümüzde bunun peşinden gitmemiz gerektiğini anladık” dedi.

Sonuç

Bu keşif, vücudun kendi sinir sisteminde saklı olan doğal bir ağrı kontrol mekanizmasını gün yüzüne çıkarıyor. Bulgular doğrulanır ve klinik uygulamalara dönüşürse, gelecekte opioidlerin yerini alabilecek güvenli ve bağımlılık yapmayan yeni ağrı tedavileri geliştirilebilir.

Kaygı bozukluğu tarihe karışabilir: Bilim insanları tetikleyen nöronları tanımladı

Çalışmada odak noktası, duygu yönetimi, hatırlama ve karar vermede kritik rol oynayan amigdala oldu. Araştırmacılar, burada bulunan belirli nöronlarda aşırı aktif hale gelen GRIK4 adlı geni hedef aldı.

Bu gen aşırı ifade edildiğinde GluK4 isimli bir proteinin seviyesini yükseltiyor ve bu da kaygıya benzer davranışları tetikliyor: açık alanlardan kaçınma, sosyalleşmekten çekinme, depresif belirtiler ve nesne tanıma zorluğu gibi.

Gen düzenleme ile kaygı belirtileri tamamen ortadan kalktı

Bilim insanları GRIK4 geninin fazla kopyalarını kesip çıkarmak için gen düzenleme teknikleri kullandı. GluK4 proteininin azaltılması sonucunda, farelerde tüm kaygı ve sosyal çekilme belirtileri kayboldu.

Araştırmanın kıdemli isimlerinden nörobilimci Álvaro García,
“Bu kadar basit bir ayarlamanın kaygı ve sosyal davranış bozukluklarını tamamen tersine çevirmesi gerçekten dikkat çekici,” dedi.

Amigdalanın belirli bir bölgesindeki nöronlar anahtar rol oynuyor

Ekip, kaygı davranışlarının bazolateral amigdala (BLA) içindeki belirli bir nöron grubundan kaynaklandığını ortaya koydu. Bu nöronların aktivitesi normale döndürüldüğünde, farelerin davranışı da tamamen normale döndü.

Tedavi edilen fareler nesne tanıma testlerinde hâlâ zorlandı; bu durum, anksiyetenin beyinde amigdala dışında da bazı bölgeleri etkilediğini ve yalnızca GRIK4’ün azaltılmasıyla onların düzelmediğini gösterdi.

Çalışmanın ortak yazarı Juan Merma, “Amigdalanın kaygıda rol oynadığını zaten biliyorduk, ancak şimdi yalnızca bu nöron grubunun dengesizliğiyle bile patolojik davranışların ortaya çıktığını gösterdik” dedi.

İnsanlar için yeni tedavilerin kapısını aralayabilir

Araştırmacılar, genetik olarak değiştirilmemiş ve doğal olarak yüksek kaygı düzeyine sahip farelerde de aynı yöntemi uyguladı ve başarılı oldu. Bu, tedavinin daha geniş bir uygulama potansiyeline işaret ediyor.

Çalışma henüz insanlarda tekrarlanmadı ancak fareler bu tür beyin araştırmaları için güçlü modeller kabul ediliyor. Bu bulgular, gelecekte insan anksiyetesini hedef alan, çok daha lokalize ve etkili tedavi yöntemlerinin geliştirilmesine öncülük edebilir.

Çalışmanın son yazarlarından Ramón Lerma, “Bu özel nöral devreleri hedeflemek duygu durum bozukluklarını tedavi etmek için etkili ve daha hassas bir strateji olabilir” diye konuştu.

Araştırma iScience dergisinde yayımlandı.

Bu uzay çantası asteroitleri ve uzay çöplerini toplayacak

Asteroitler, değerli ve yaygın metalleri büyük miktarlarda barındırıyor. Dünyada madencilik faaliyetleri giderek daha maliyetli ve çevresel açıdan yıpratıcı hale gelirken, uzaydaki bu kaynaklara erişim şirketler için cazip bir alternatif sunuyor.

TransAstra’nın geliştirdiği şişme torba teknolojisi, hem asteroit yakalamada hem de artan uzay çöplerinin temizlenmesinde kullanılabilecek.

Dört aşamalı zorluk: “Bul, yakala, taşı, işle”

TransAstra’nın kurucusu ve eski Caltech akademisyeni Joel Sercel, asteroit madenciliğinin “son derece riskli ve zor bir iş” olduğunu belirtiyor.

Sercel’e göre bir asteroidi işlemek için önce onu tespit etmek, sonra yakalamak, güvenli bir yere taşımak ve ardından madeni çıkarmak gerekiyor:
“Bu alanlarda geliştirdiğimiz teknolojiler var. 21 patentimiz bulunuyor ve her ay yeni bir patent daha ekleniyor.”

Şirket, ilk Yakalama Çantası testini geçen yıl Uluslararası Uzay İstasyonu’nda yaptı. Bir metre çapındaki prototip, Falcon Nine roketiyle ISS’ye gönderildi ve mikro yerçekimi koşullarında başarıyla açıldı.

Kahve fincanından bina büyüklüğüne kadar

Yakalama Çantası altı farklı boyutta üretilecek. Mikro boyutlu olanlar bir kahve fincanına sığabiliyor ve küçük taş parçalarını hedefliyor. En büyük model ise yaklaşık 10 bin tonluk, küçük bir bina büyüklüğündeki asteroitleri kapsayabilecek.

TransAstra şu anda NASA’nın da finanse ettiği 10 metrelik yeni bir versiyon üzerinde çalışıyor. Bu model, hem büyük uyduları mezarlık yörüngelerinden güvenli bölgelere taşımak için hem de 100 ton sınıfı asteroitleri yakalamak için kullanılabilecek.

Sercel, asteroitlerden çıkarılan hammaddelerin Dünya’ya getirilmesinin ekonomik olmadığını, bunun yerine uzayda üretim yaparak donanımların doğrudan yörüngede inşa edileceğini savunuyor.

2028 hedefi: Uzayda yeni “altına hücum”

TransAstra, madenciliğe uygun asteroitleri aramak için ABD ve Avustralya’da yaklaşık bir düzine Sutter teleskopu kurdu. Bir sonraki durak ise İspanya. Bu teleskoplar adını California’daki Altına Hücum döneminin ünlü Sutter’s Mill’inden alıyor.

Sercel, Dünya ile çok benzer yörüngelerde Güneş etrafında dolaşan özel bir asteroit grubuna odaklandıklarını söylüyor:

“Bu cisimler Dünya’nın yakınından çok yavaş geçiyor. Yüzlercesinin nerede olduğunu biliyoruz. İlkini 2028’de yakalamayı planlıyoruz. Bunun uzayda gerçek bir endüstri devrimini başlatacağını düşünüyoruz.”

Uzay çöpü için pratik çözüm

Uzay ajansları yıllardır robot kollar, mıknatıslar ve hatta zıpkınlar gibi farklı yöntemler denese de henüz tam ölçekli bir çözüm uygulanamadı. TransAstra’nın şişme torbası, şekli veya dönüş hızı ne olursa olsun çok çeşitli cisimleri yakalayabildiği için uzmanlara göre önemli bir avantaj sağlıyor.

Buffalo Üniversitesi’nden Prof. Eleonora Botta, sistemin en güçlü yönünün bu esneklik olduğunu belirterek, “Özellikle uzay çöpü yönetimi için çok değerli” dedi.

Bir diğer akademisyen Prof. John Crassidis ise Sutter teleskoplarının küçük asteroitleri tespit etme kapasitesinin “oyun değiştirici” olabileceğini söyledi:

“Eğer bu sistem çalışırsa, asteroit madenciliği için kapılar gerçekten açılabilir. 2028 iddialı bir hedef ama başarırlarsa büyük bir dönüm noktası olur.”

TransAstra’nın geliştirdiği teknoloji hem uzay ekonomisinin geleceği hem de yörüngelerde artan çöp krizinin çözümü için yeni umut olarak değerlendiriliyor.