Dünyadan Haberler - 2

Fransız meclisindeki başörtülü ziyaretçilere gelen tepkiler, ülkedeki İslamofobi'yi gündeme getirdi

Fransa'da Frontieres Media sitesinin Yayın Yönetmeni David Alaime, dün, ABD merkezli X şirketinin sosyal medya platformundan yaptığı açıklamada, "Meclis Genel Kurulunda, aralarında bazıları oldukça genç görünenlerin de olduğu 5 başörtülü kadın ziyaretçi bulunuyor." ifadesini kullandı.

Alaime, Genel Kurul'daki ziyaretçi locasında aralarında çocukların da olduğu bir grubun fotoğrafını paylaştı.

Ulusal Meclis Başkanı Yael Braun-Pivet, aynı sosyal medya platformundan yaptığı açıklamada, okullarda laiklikle ilgili 2004 yasasının kabul edildiği Meclis Genel Kurulunda, genç çocukların izleyici locasında görünür dini simgeler takmasının "kabul edilemez" olduğu değerlendirmesinde bulundu.

Braun-Pivet, "Geçmişte böyle bir durumla karşılaşmadık. Bunun bir daha tekrarlanmaması için herkesi son derece dikkatli olmaya çağırdım." ifadelerini kullanarak bunun cumhuriyetle ilgili bir "tutarlılık meselesi" olduğunu savundu.

Başörtülü ziyaretçilere gelen tepkiler, ülkede Müslüman vatandaşlara yönelik İslamofobi'yi gündeme getirirken milletvekilleri, bu konudaki tepkileri sosyal medya hesaplarından dile getirdi.

Boyun Eğmeyen Fransa (LFI) Partili Milletvekili Aymeric Caron, Braun-Pivet'nin söz konusu mesajının "İslamofobik" olduğunu belirtti. Caron, Meclisin iç tüzüğünün yerine getirilmesi için görevli olan Braun-Pivet'nin, bu tüzüğe bu ülkenin vatandaşlarına karşı saygısızlık eden "hayali bir kural" ekleyerek Meclisi utandırdığını ve bunu çocuklara yüklenerek yaptığını ifade etti.

Fransız milletvekili, Braun-Pivet'nin aşırı sağı, taviz vermek için her fırsatı değerlendirdiği yorumunda bulundu.

LFI Partili Milletvekili Thomas Portes, Braun-Pivet'nin her gün Müslüman avına çıkan "aşırı sağcı medyanın" paylaşımını onaylamış olduğuna ve söz konusu medya organın akreditasyonu sürdürdüğüne dikkati çekti.

Portes, aşırı sağcı Ulusal Birlik (RN) Partisi milletvekillerinin, "bu polemiğin üzerine atlayarak Müslüman karşıtı nefretlerini kustuğu" değerlendirmesinde bulundu.

Fransız Milletvekili Antoine Leaument, herhangi bir kanunun Mecliste başörtülü olmayı yasaklamadığını belirterek "Fransa Cumhuriyeti'nin mabedinde, İslamofobi'yi yaymıyoruz, kamusal ve bireysel özgürlüklere saygı gösterilmesini sağlıyoruz." ifadesini kullandı.

Fransa'da başörtüsü yasağı

Fransa'da kamu çalışanlarına yönelik başörtüsü yasağı, 2004'ten itibaren ilk ve ortaöğretim seviyesindeki öğrenciler için de uygulanmaya başlandı.

Ülkede veli olarak okul gezilerine katılan annelere de başörtüsü yasağının uygulanması, zaman zaman Parlamentonun gündemine getirildi ancak kabul edilmedi.

Soykırımcı İsrail'in Gazze'ye saldırıları çevre istismarının en somut örneklerinden biri oldu

İsrail'in Gazze Şeridi'ne 8 Ekim 2023'te başladığı saldırılar sebebiyle bölgedeki insani kriz derinleşirken atıkların toplanamaması, su kaynakları, tarım alanları ve kritik altyapı tesislerine erişimin olmaması çevresel risklere neden oluyor.

Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu, 5 Kasım 2001'de aldığı kararla, 6 Kasım'ı "Savaş ve Silahlı Çatışmalarda Çevrenin İstismarının Önlenmesi Günü" ilan etti.

AA muhabirinin çeşitli rapor ve çalışmalardan derlediği bilgilere göre İsrail'in Gazze'ye yönelik saldırıları çevresel yıkımı da beraberinde getirdi.

BM Uydu Merkezi'nin (UNOSAT), 8 Temmuz 2025 ile 22-23 Eylül 2025 tarihli uydu görüntülerinin karşılaştırılması sonucu elde edilen verilere göre 22-23 Eylül itibarıyla Gazze Şehri'ndeki tüm yapıların yaklaşık yüzde 83'ü zarar gördü. Bunların arasında 17 bin 734 yıkılmış, 4 bin 345 ağır hasarlı, 11 bin 201 orta derecede hasarlı ve 7 bin 941 muhtemelen hasarlı olmak üzere toplam 41 bin 221 etkilenen yapı tespit edildi. Bu veriler, 8 Temmuz 2025 ile karşılaştırıldığında, etkilenen toplam yapılarda yüzde 7, yıkılan yapılarda ise yüzde 36 artış kaydedildi.

En büyük hasar, Temmuz 2025'e göre hasar Az Zaitoun ve At Turukman-Ijdeedeh mahallelerinde oldu.

Su miktarı riskli boyuta geriledi

Arava Çevre Araştırmaları Enstitüsünce yayımlanan "Gazze'nin iyileşmesi için doğa temelli ve merkeziyetsiz çözümler üzerine bir perspektif" başlıklı çalışmaya göre de Gazze Şeridi'ndeki su kaynaklarının verimliliği yüzde 60'tan yüzde 25'e düştü.

Dünya Sağlık Örgütünün (DSÖ) acil durumlar için belirlediği günlük asgari 15 litre su tüketiminin altına inilen bölgede kişi başına düşen günlük su miktarı 8,4 litreye geriledi.

Çalışmalar, kullanılan su konteynerlerinin yüzde 41'inin kirli olduğunu gösteriyor. Bu durum su kalitesi ve halk sağlığı açısından risk oluşturuyor. Bu risk sadece Gazze halkını değil Mısır, İsrail ve Filistin tarafından paylaşılan yer altı suyu akiferi gibi sınır aşan su sistemlerini de tehdit ediyor.

Gazze Şeridi'nde 300'den fazla kuyudan oluşan yer altı suyu kaynakları, günde 262 bin metreküp potansiyel arz kapasitesine sahipken Temmuz 2025 itibarıyla kuyuların yüzde 75'inden fazlası hasarlı ya da erişilemez duruma geldi.

Kanalizasyon altyapısı çöktü

Kanalizasyon altyapısının çökmesi de Gazze'deki ağır ve acil çevresel sorunlardan biri olarak ortaya çıkıyor. Saldırıların başladığı günden bu yana atık su arıtma tesisleri faaliyetlerini sonlandırmak zorunda kaldı.

Gazze, Deyr el-Belah ve Han Yunus gibi bölgelerdeki haneler çeşitli nedenlerle sağlık tehdidi altında. Buna göre, hanelerin yüzde 46'sı sel ve sabit su birikintileri, yüzde 42'si katı atık yığınları, yüzde 17'si insan dışkısı veya kalıntıları, yüzde 16'sı ölü hayvanlar, yüzde 78'si kemirgenler veya diğer zararlılar, yüzde 26'sı siyah çamur veya kanalizasyon ve yüzde 3'ü patlamamış mühimmat tehdidi yaşıyor.

Tıbbi atıklar da halk sağlığı açısından risk oluşturuyor, özel ekipler her ay yaklaşık 10 ton tıbbi atık topluyor. Biriken gerçek tıbbi atık miktarı aylık 25 tonun üzerine çıkarken bu miktarın sadece yüzde 4 ila 6'sı toplanarak işlenebiliyor.

Biyoçeşitlilik risk altında

Saldırılarda yeşil alanların yok edilmesi, bölgenin ekolojik dengesini de tehlikeye sokuyor. Gazze'deki yılan ve kertenkele gibi 29 sürüngen türü, habitatlarının ve koruma alanlarının bozulması nedeniyle baskı altında bulunuyor.

Geçen ocak ayında ilan edilen ateşkesten bu yana çekilen uydu görüntülerine göre Gazze'de ağaçların yüzde 80'inin yok olduğu tahmin ediliyor. Vadi, Gazze ve Akdeniz kıyısında meydana gelen kirlilik, akıntılarla İsrail, Lübnan ve Türkiye kıyılarından Kıbrıs kıyılarına kadar ulaşıyor.

Çevresel yıkım, kuşların göç yollarını ve yaban hayatını da etkiliyor. Bazı bilim insanları, büyük kuşların boyutu, hızı ve seyahat yönü olarak insansız hava aracı zannedilerek vurulabileceği uyarısında bulunuyor.

Sürdürülebilir kalkınma hedeflerinde gerilemeler

Alman-İngiliz ortaklığındaki akademik yayıncılık şirketi Springer Nature'da yayımlanan "Gazze Çatışması ve Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri Üzerindeki Etkileri" başlıklı çalışmaya göre de saldırı kaynaklı doğrudan etkilerin arasında sivillerin kitlesel şekilde yerinden edilmesi, sağlık sisteminin çökmesi, eğitim altyapısının yıkımı, çevresel tahribat ve ekonomik faaliyetlerin kesilmesi yer alıyor.

Bu etkiler, yoksulluğa son, sağlıklı bireyler, nitelikli eğitim, temiz su ve sıhhi koşullar, insana yakışır iş ve ekonomik büyüme, sürdürülebilir şehir ve yaşam alanları ve iklim eylemi gibi hedeflerde ciddi gerilemelere yol açıyor.

Kirlilik, doğal alanların tahribatı ve ekosistemlerin uzun vadeli zarar görmesi, çevresel sürdürülebilirlik açısından ciddi tehditler oluştururken temiz su ve sıhhi koşullar, iklim eylemi, sudaki ve karasal yaşam gibi önemli sürdürülebilir kalkınma hedeflerine ulaşmayı engelliyor.

Öte yandan saldırılar, enfeksiyon hastalıklarının yayılmasını hızlandırırken su ve sanitasyon sistemlerinin çökmesiyle ishal, solunum yolu enfeksiyonları gibi hastalıkların yayılmasına neden oluyor.

UNOSAT'ın Mart 2018-Mart 2025 dönemini kapsayan uydu verileri analizine göre Gazze'deki tarım alanlarının yaklaşık yüzde 80'i Mart 2025 itibarıyla zarar gördü veya yok oldu.

Gıda güvenliği ve tarım sektörünün büyük darbe aldığı Gazze'de tarım altyapısı ve tarım arazilerinin tahrip edilmesi, bölgedeki gıda üretimini büyük ölçüde düşürüyor. Çiftçilerin, su kaynaklarına erişiminin kısıtlanması ve toprakların kirlenmesi, tarımsal üretimi olumsuz yönde etkiliyor. Bölgedeki gıda fiyatları hızla artarken yetersiz gıda temini, halk sağlığını da tehdit ediyor.

Gazze'de ateşkes ve esir takası anlaşması

ABD Başkanı Donald Trump, 9 Ekim'de Mısır'da devam eden müzakerelerde İsrail ile Hamas'ın Gazze'de ateşkes planının ilk aşamasını onayladığını duyurmuştu.

Müzakerelerin yapıldığı Mısır'da anlaşma imzalanmış, İsrail hükümetinin onayıyla 10 Ekim'de devreye girmişti.

İsrail ordusunun anlaşmada belirtildiği üzere "sarı hat"a çekilmesinin ardından Gazze Şeridi'nde ateşkesin aynı gün 12.00 itibarıyla yürürlüğe girdiği açıklanmıştı.

İsrail ordusu, Gazze Şeridi'nde varılan ateşkese rağmen ara ara çeşitli iddialarla Filistinlilere yönelik saldırılarda bulunuyor.

Katil İsrail ordusunun Batı Şeria'daki baskınında Filistinli bir çocuk hayatını kaybetti

Filistin Sağlık Bakanlığından yapılan açıklamada saldırıya ilişkin bilgi verildi.

Açıklamada, İsrail askerlerinin Cenin kentinin batısındaki Yamun beldesine düzenlediği baskında, açılan ateş sonucu 15 yaşındaki Murad Ebu Seyfeyn'in hayatını kaybettiği aktarıldı.

İsrail güçlerinin ölen çocuğun cenazesini alıkoyduğu da kaydedildi.

Filistin'in Sesi Radyosu'nun dünkü haberinde, İsrail güçlerinin gece saatlerinde Yamun beldesine baskın düzenlediği ve bu esnada Filistinli bir genci gerçek mermiyle vurarak yaraladıktan sonra gözaltına aldığı belirtilmişti.

Meksika Devlet Başkanı Sheinbaum, taciz olayının ardından suç duyurusunda bulundu

CNN'in haberine göre Sheinbaum, sarhoş olduğunu belirttiği taciz şüphelisi hakkında suç duyurusunda bulunduğunu açıkladı.

Ülkedeki tüm kadınların benzer durumlar yaşadığını ifade eden Sheinbaum, tacize maruz kaldığı ilk vakanın bu olmadığını belirtti.

Sheinbaum, yaşadığı tacizi "tüm kadınlara yönelik saldırı" olarak nitelendirerek, Meksika Kadınlar Sekreterliği ile tacize karşı ulusal kampanya başlatacaklarını duyurdu.

Kadınlara her anlamda saygı gösterilmesinin önemine işaret eden Sheinbaum, "Taciz, bir suçtur ve bu ülkedeki herkesin bunu anlamasının zamanı gelmiştir." dedi.

Kadınlar Sekreterliği de olayı kınayarak halka yakın olmanın, kişisel alanı ihlal etmek veya rızası bulunmadan fiziksel temas kurmak için bahane olarak kullanılamayacağını bildirdi.

Taciz mağdurlarına olayları görmezden gelmek yerine bildirmeleri çağrısında bulunan Sekreterlik, bu tür şiddet olaylarının hafife alınmaması ve kınanmasının adalet ve kültürel değişim için önemli olduğunu vurguladı.

Taciz zanlısı, Cinsel Suçlar Soruşturma Birimi'nde gözaltında

Ülkenin başkenti Meksiko'nun Belediye Başkanı Clara Brugada, Sheinbaum'u taciz eden kişinin, Cinsel Suçlar Soruşturma Birimi'nde gözaltında tutulduğunu bildirdi.

Meksiko polisi, ön bulguların şüpheliyi aynı gün iki kadına yönelik taciz iddialarıyla ilişkilendirdiğini açıkladı.

Basındaki görüntülerde ismi belirtilmeyen adamın 4 Kasım'da Meksiko'da Sheinbaum'u selamlayan kalabalığın arasından geçerek Devlet Başkanı'na uygunsuz şekilde dokunduğu ve öpmeye çalıştığı dikkati çekmişti.

Sheinbaum'un yardımcılarından Juan Jose Ramirez Mendoza, olaya müdahale etmişti.

ABD'de bazı eyaletler Trump yönetimine dava açtı

Michigan, Oregon ve Arizona'nın da aralarında bulunduğu, çoğunluğu Demokrat 11 eyalet ile Demokrat Kentucky Valisi Beshear, salı günü İç Güvenlik Bakanlığı (DHS) ve Federal Acil Durum Yönetim Ajansı (FEMA) aleyhine Oregon'un Eugene kentindeki Bölge Mahkemesine başvurdu.

Eyaletler ve Beshear, acil durum ve terörle mücadele fonlarının harcanması için tanınan sürenin kısaltılması ve fonların alınabilmesi için eyaletlerin, göçmenlik yasaları uyarınca sınır dışı edilen kişiler hariç güncel nüfus verilerini sunma zorunluluğu getiren uygulamaya itirazda bulundu. Şikayet dilekçesinde, bu adımların "kamu güvenliği ve acil müdahale fonlarına uygunsuz engeller" oluşturduğu savunuldu.

Dava dilekçesinde, "Trump yönetimi, FEMA'nın rolünü azaltma ve afet yönetiminin yükünü eyaletlere devretme isteğini defalarca dile getirdi. Bu da tutarsız bir afetle mücadele yapısı oluşturur." ifadelerine yer verildi.

Eyaletler "güncel nüfus bildirimi" şartını "keyfi ve mantıksız" olarak nitelendirilerek eyaletlerin anlık nüfus kayıtları tutmadığı, göçmenlik kaynaklı sınır dışı edilmelerin izlenmesinin DHS’nin görevi olduğunu ve federal yasaların fon tahsisi için nüfus sayımı verilerinin kullanılmasını zorunlu kıldığına dikkati çekti.

Ayrıca, FEMA’nın fonların harcanma süresini üç yıldan bire düşürmesinin de eyaletlerin kaynakları etkin biçimde kullanmasını "neredeyse imkansız hale getirdiği" ifade edildi.

DHS'den bir sözcü ise Associated Press'e (AP) yaptığı açıklamada değişikliklerin "federal kaynakların etkin ve şimdiki zamanın güvenlik önceliklerine uygun şekilde kullanılmasını sağlamaya yönelik metodik bir çabanın parçası" olduğunu belirtti.

FEMA her yıl eyaletlere ve bölgelere milyarlarca dolarlık afet yönetimi ve iç güvenlik hibesi sağlıyor.

Acil Durum Yönetimi Performans Hibesi (EMPG) ödenekleri ise eyalet nüfuslarına dayalı olarak dağıtılıyor.

Trump, ABD'nin tarifeleri olmadan dünyanın bunalıma gireceğini savundu

Trump, Fox News'e verdiği röportajda, ABD Yüksek Mahkemesinde görülen tarife davasına ilişkin açıklamada bulundu.

Tarifelerle ilgili Yüksek Mahkemede görülen davanın “iyi geçtiğini duyduğunu” söyleyen Trump, bunu "ABD tarihindeki en önemli davalardan biri" olarak nitelendirdi.

Trump, gümrük vergilerine ilişkin "Eğer bunu kaybedersek ülkemiz için yıkıcı olur." değerlendirmesinde bulundu.

Tarifeleri savunan Trump, “Örneğin; (Çin Devlet Başkanı Şi Cinping) Başkan Şi, bizi nadir toprak elementleriyle vurdu. Ben de yüzde 100 tarifeyle vurdum. 10 dakika içinde aradılar ve bir anlaşma yaptık." ifadelerini kullandı.

Gümrük vergileri olmaması halinde tüm dünyanın bunalıma gireceğini öne süren Trump, “Çünkü biliyorsunuz bu, bize yönelik değil, tüm dünyaya yönelik bir tehditti. Bunu dünya için yaptım." değerlendirmesinde bulundu.

Trump, Çin Devlet Başkanı Şi ve diğer ülkelerin liderleriyle çok başarılı toplantılar yaptığını ve bu görüşmelerin gümrük vergileri olmadan gerçekleşemeyeceğini savundu.

Güney Kore'de bir elektrik santralinde bina çöktü

İlçe itfaiye yetkilisi, kayıp sayısını henüz doğrulayamadı.

Daha önce Yonhap ve diğer medya kuruluşları, 6 kişinin kayıp olduğunu bildirmişti.

Washington'daki ulusal muhafızların görev süresi 28 Şubat'a kadar uzatıldı

Associated Press (AP) tarafından incelenen resmi emirlere göre Washington'daki ulusal muhafızlar, gelecek yıl şubat sonuna kadar ülkenin başkentinde kalmaya devam edecek.

4 Kasım tarihli resmi emre göre görev uzatma kararı, ağustosta ABD Başkanı Donald Trump tarafından ilan edilen acil duruma yanıt olarak ve Savunma Bakanı Pete Hegseth'in "federal ve bölge kolluk kuvvetlerini destekleme" talimatı doğrultusunda verildi.

Trump'ın Demokrat ağırlıklı kentlere yönelik askeri hamleleri

Washington yönetimi, göçmenlik politikalarına karşı düzenlenen protestoları kontrol altına almak için haziranda Los Angeles'a ve ağustosta suçlularla mücadele kapsamında başkent Washington'a ulusal muhafızları konuşlandırmıştı.

Başkan Trump'ın, Washington Polis Teşkilatı üzerinde federal kontrol sağlama ve başkentte devriye gezmesi için ulusal muhafızları konuşlandırma kararı, "tehlikeli şekilde güç ele geçirme" şeklinde nitelendirilerek eleştirilere neden olmuştu.

ABD yönetimi, 4 Ekim'de Oregon eyaletine bağlı Portland kentinde yaklaşık 200 ulusal muhafız görevlendirirken 6 Ekim'de Texas eyaletinden 400 kadar ulusal muhafızı, Oregon, Illinois ve diğer eyaletlere konuşlandırma kararı almıştı.

Brent petrolün varili 63,68 dolardan işlem görüyor

Dün 64,81 dolara kadar yükselen Brent petrolün varil fiyatı, günü 63,43 dolar seviyesinde tamamladı.

Brent petrolün varil fiyatı, bugün saat 09.20 itibarıyla kapanışa göre yüzde 0,4 artarak 63,68 dolar oldu. Aynı saatte Batı Teksas türü ham petrolün varili 59,74 dolardan işlem gördü.

Petrol fiyatları, talebin zayıf kalacağına ilişkin endişelerle iki haftanın en düşük seviyesinde kapanmasının ardından yatırımcıların kar amaçlı alımlara yönelmesiyle yukarı yönlü ivmelendi.

Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) ve OPEC dışı bazı üretici ülkelerden oluşan OPEC+ grubunun gelecek yılın ilk çeyreğinde yapılması planlanan üretim artışlarına ara verme kararı da fiyatları yukarı yönlü destekledi.

OPEC+ grubu üyesi 8 ülke 2 Kasım'da yaptığı çevrim içi toplantıda, "istikrarlı küresel ekonomik görünüm ve düşük petrol stoklarının yansıttığı mevcut sağlıklı piyasa temellerine" işaret ederek aralıkta petrol üretimini günlük 137 bin varil artırma kararı aldı.

Bunun yanı sıra Suudi Arabistan, Rusya, Irak, Birleşik Arap Emirlikleri, Kuveyt, Kazakistan, Cezayir ve Umman’dan oluşan ülkeler, mevsimsel nedenlerle gelecek yılın ocak-mart döneminde üretim artışlarını durdurmak üzere anlaştı.

Grubun üretimi artırma kararı piyasada arz fazlası yaşanacağı ihtimallerini güçlendirerek fiyatları aşağı yönlü baskılasa da OPEC+'nın gelecek yılın ilk çeyreğinde üretim artışlarına ara verme planı bu endişeleri hafifleterek fiyatları yukarı çekti.

Grubun bir sonraki toplantısı 30 Kasım'da yapılacak.

Bununla birlikte, ABD'de benzin stoklarının azaldığını gösteren veriler, dünyanın en büyük petrol tüketicisinde talebin güçlü kaldığı algısını güçlendirerek fiyatları yukarı yönlü destekledi.

ABD Enerji Enformasyon İdaresi (EIA) verilerine göre, ABD'de benzin stokları yaklaşık 4 milyon 700 bin varil azalışla 206 milyon varil olarak kayıtlara geçti.

Öte yandan, EIA'nın ABD'de üretimin arttığına işaret eden verileri ise fiyatların yükselişini sınırladı.

ABD'nin ticari ham petrol stokları geçen hafta yaklaşık 5 milyon 200 bin varil artarak 421 milyon 200 bin varile çıktı. Piyasa beklentisi, stokların yaklaşık 2 milyon 400 bin varil azalacağı yönündeydi.

Aynı dönemde ülkenin günlük ortalama ham petrol üretimi de 7 bin varil artışla 13 milyon 651 bin varile ulaştı.

Brent petrolde teknik olarak 65,45 dolar direnç, 56 dolar destek bölgesi olarak izleniyor.

Collins Sözlüğü 2025’in “Yılın Kelimesi”ni seçti: “Vibe coding”

“Vibe coding”, doğal dili bilgisayar koduna dönüştüren yenilikçi bir yazılım geliştirme yöntemi olarak tanımlanıyor. Bu terimi ilk kez Tesla’nın eski yapay zeka direktörü ve OpenAI’nin kurucu mühendislerinden Andrej Karpathy kullanmıştı.

Karpathy, bu kavramı “yapay zekânın insanlara, kodun varlığını bile unutacak kadar kolay bir şekilde uygulama geliştirme gücü vermesi” olarak açıklamıştı.

Collins’in dilbilimcileri, 24 milyar kelimelik küresel veri tabanında bu terimin kullanımında şubat ayından itibaren hızlı bir artış gözlemlediklerini belirtti.

Collins yöneticisi Alex Beecroft, “Vibe coding’in Yılın Kelimesi seçilmesi, teknolojinin dili nasıl dönüştürdüğünü gösteriyor. İnsan yaratıcılığı ile makine zekâsının birleşimi, bilgisayarlarla iletişim biçimimizi kökten değiştiriyor” dedi.

2025’in diğer dikkat çeken kelimeleri

Sözlüğün listesinde, dijital kültür ve yaşam tarzındaki değişimleri yansıtan başka kelimeler de yer aldı:

Biohacking: Vücudun doğal işleyişini değiştirmeye, sağlığı ve uzun ömrü artırmaya yönelik biyolojik müdahaleler.

Clanker: “Star Wars: The Clone Wars” dizisinde popülerleşen, yapay zekâ ve robotlar için kullanılan aşağılayıcı bir ifade.

Glaze: Birini abartılı ya da sahte şekilde övmek anlamında kullanılan yeni nesil sosyal medya terimi.

Aura farming: Özellikle influencer’lar arasında, “çekici bir kişilik ve karizma imajı oluşturma” sanatı.

Broligarchy: Teknoloji dünyasının önde gelen erkek yöneticileri için kullanılan mizahi bir tanım; özellikle Donald Trump’ın yemin törenine katılan “tech bros” grubuyla ilişkilendiriliyor.

HENRY: “High Earner, Not Rich Yet” — yüksek gelirli ama henüz zengin olmayan bireyler.

Coolcation: Serin iklimli yerlerde yapılan tatil.

Taskmasking: İş yerinde üretkenmiş gibi görünme davranışı.

Micro-retirement: Kariyer arasında kısa süreli “emeklilik molası” vererek kişisel ilgi alanlarına zaman ayırmak.

Yapay zekâ dili şekillendiriyor

Collins’in değerlendirmesine göre, “vibe coding”in seçilmesi sadece teknolojik bir trendi değil, yapay zekâ ile insan dilinin iç içe geçmesini simgeliyor.

Bu yılın kelimeleri, dijital çağda dilin, iş kültürünün ve sosyal medyanın nasıl hızla evrildiğini gözler önüne seriyor.

Trump'tan New York Belediye Başkanı Mamdani'ye: Bence bana iyi davranmalı

Trump, Fox News'e verdiği röportajda, Mamdani'nin seçimi kazanması sonrası konuşmasına değinerek "Çok öfkeli bir konuşma olduğunu düşündüm. Kesinlikle bana öfkeliydi." diye konuştu.

"Bence bana iyi davranmalı. Ona gelen birçok şeyi onaylamak zorunda olan benim, bu yüzden kötü bir başlangıç ​​yaptı." ifadelerini kullanan Trump, Mamdani'ye "Washington'a saygılı olması" çağrısında bulundu.

Mamdani'nin konuşmasında kendisine hitaben "Herhangi birimize ulaşmak için hepimizi aşmanız gerekecek." sözlerini "oldukça tehlikeli bir açıklama" olarak nitelendiren Trump, şunları söyledi:

"Washington'a biraz saygılı olması gerekiyor. Çünkü saygılı olmazsa, başarılı olma şansı olmaz ve ben onu başarılı kılmak istiyorum, şehri başarılı kılmak istiyorum. Onu başarılı kılmak istemiyorum, şehri başarılı kılmak istiyorum ve neler olacağını göreceğiz. Yeni belediye başkanının başarılı olmasını isterim çünkü New York'u seviyorum. New York'u gerçekten seviyorum."

Son 56 yılın en yoğun katılım gösterilen seçimi

Resmi olmayan sonuçlara göre, 34 yaşındaki Uganda doğumlu Mamdani, "ABD'nin en büyük kentinin başına geçen son yüzyıldaki en genç ve ilk Müslüman isim" oldu.

CBS News'un verilerine göre, seçimde 2 milyondan fazla kişi oy kullandı. Bu, "1969'dan bu yana kayda geçen en yüksek katılım oranı" oldu.

Yıldızlararası kuyruklu yıldız 3I/ATLAS yeniden renk değiştirdi

3I/ATLAS, insanlık tarafından gözlemlenen üçüncü yıldızlararası ziyaretçi olarak kayıtlara geçti. Güneş sistemine saniyede 58 kilometre (saatte 210 bin km) hızla giren kuyruklu yıldızın, 7 milyar yıldan uzun süredir Samanyolu’nun dış bölgelerinde dolaştığı tahmin ediliyor.

Temmuz ayında keşfedilen 3I/ATLAS, Ekim başında Mars’a yakın bir geçiş yaptıktan sonra Güneş’in arkasına geçtiği için birkaç hafta boyunca Dünya’dan gözlemlenemedi. Şimdi ise tekrar görünür hâle geliyor.

Kırmızıdan yeşile, yeşilden maviye

Kuyruklu yıldız ilk gözlemlendiğinde kırmızı bir parlaklığa sahipti. Uzmanlar bunun, yüzeyinden kopan yoğun toz nedeniyle oluştuğunu belirtiyor.

Eylül ayında yeşil bir parıltı gözlemlendi, bu da kuyruklu yıldızın atmosferinde siyanür veya çift karbon (C₂) gibi gazların varlığına işaret ediyordu.

Son gözlemlerdeyse kuyruklu yıldızın mavimsi bir ışıltı kazandığı tespit edildi. Araştırmacılar bunun muhtemelen karbon monoksit veya amonyak gazının sızmasından kaynaklandığını düşünüyor. Ancak bu gözlemler henüz hakem değerlendirmesinden geçmedi.

Parlamanın nedeni bilinmiyor

Kuyruklu yıldız, Güneş’e en yakın noktasına (130 milyon mil / 210 milyon km) 29 Ekim’de ulaştı. Bu sırada ani bir parlama ve parlaklık artışı yaşandı.

Bilim insanları bu artışın nedenini henüz açıklayamıyor; Güneş’e yaklaşmak tek başına bu kadar güçlü bir reaksiyonu tetiklememeli.

Kuzey Yarımküre’den gözlemlenebilecek

Önümüzdeki haftalarda 3I/ATLAS, Kuzey Yarımküre’de teleskoplarla izlenebilecek kadar görünür hâle gelecek. Ancak çıplak gözle görmek mümkün olmayacak.

Kuyruklu yıldız, 19 Aralık’ta Dünya’ya en yakın konumuna (270 milyon km) ulaşacak.

Avrupa Uzay Ajansı’nın (ESA) iki uzay aracı da bu süreçte kuyruklu yıldızın kuyruğundan geçebilir — bu, gök cisminin bileşimini doğrudan ölçmek için eşsiz bir fırsat olacak.

“Uzaylı teknoloji” iddiaları

3I/ATLAS, şimdiye kadar alışılmadık birçok özellik sergiledi: yüksek karbon dioksit oranı, beklenenden fazla su buharı salınımı ve ters yönde uzanan bir “anti-kuyruk”

Bu sıra dışı davranışlar nedeniyle bazı araştırmacılar, cismin “yapay” bir kökene sahip olabileceğini öne sürdü. Ancak çoğu bilim insanı, 3I/ATLAS’ın normal bir kuyruklu yıldız gibi davrandığı görüşünde.